KKTC Polis Teşkilatı tarafından bu yıl içerisinde gerçekleşen Mali Polis Kursunda eğitmen olarak kursuyerlere vermiş olduğum bir örnek beni dahi oldukça etkilemişti.
Bu örnek yolsuzluk ve rüşvetten dibe batbış bir ülkenin onurlu duruşunu ortaya koyuyordu. Yolsuzluk ve rüşvetten kurtulmak için verdiği dirayetli ve onurlu mücadele ile literatüre giren bu ülke Hong Kong’dur. Bu ülkenin hikayesini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz.
1960’lı yılların sonlarında ve 1970’lerin başlarında Hong Kong’ta yolsuzluk problemi salgın bir hastalık haline gelmiştir. Hastanelerde tedavi gören hastaların bir battaniye ya da bir bardak su için görevlilere “çay parası” ödemeleri, ehliyet alabilmek için sınav komisyonundakilere “ücret” verilmesi, Sağlık müfettişlerine rüşvet ödenmesi durumunda hijyenik olmayan koşulların görülmemesi olağan olaylar haline gelmiştir. Hong Kong Polis teşkilatındaki yoğun skandallar, düşük maaşlı emniyet görevlilerinin arasında “mülti-milyoner polisler”in ortaya çıkması ve ŞİKAYETLER ÜZERİNE HONG KONG BAŞSAVCISI, Şubat 1974’te, hazırladığı bir dizi kanun ile birlikte yolsuzlukları soruşturacak güçlü bir kurum kurulmasını önerdi.
BAŞSAVCININ ÖNERİLERİ ÜÇ KANUNDA HAYAT BULMUŞTUR: 1) RÜŞVETİ ÖNLEME KANUNU 2)BAĞIMSIZ YOLSUZLUKLA MÜCADELE KOMİSYONU (ICAC) KANUNU VE 3) YOLSUZLUK VE YASADIŞI SUÇLAR KANUNU.
Polis Teşkilatındaki şebekenin dağıtılması birinci öncelikli konu olmuştur. Üç yıl içinde, ikisi çok üst düzey olmak üzere 321 emniyet görevlisi emekliliğini istedi veya istifa etti. Eski Hong Kong polis teşkilatı müdürü Peter Godber emekliliğini yaşadığı İngiltere’den çok büyük uğraşlar sonucunda ülkeye getirildi ve kimse inanmadığı halde 4 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bu durum, ICAC’ın halk nezdindeki güvenilirliğini inanılmaz ölçüde artırmıştır.
Polis teşkilatıyla ilgili şikayetler yüzde 45’ten yüzde 14’e düşerken ICAC’a yapılan isimli şikayetler de yüzde 35’ten yüzde 70’e çıkmıştır. İşadamları, ICAC’a duydukları güven sayesinde karşı karşıya kaldıkları yolsuzlukları ihbar etmede daha istekli hale gelmişlerdir.
1995’te altı büyük ticaret odası ve ICAC bir araya gelerek, etik uygulamaları ve ticari yönetişimi teşvik etmek amacıyla, “HONG KONG ETİK GELİŞTİRME MERKEZİ”nin kurulmasına destek vermişlerdir. Bugün, Hong Kong’ta özel sektördeki yolsuzluk olaylarının yüzde 10’u üst düzey şirket yöneticileri tarafından raporlanmaktadır.
Sonuçta, FBI veri istihdam tekniklerini kullanan, dürüst yöneticiler atayan ve kararlı bir mücadele örneği gösteren HongKong polis teşkilatı, Asya ülkeleri arasında en etkin ve en az yolsuzlukla çalışan ve en yüksek maaşlardan birini alan polis teşkilatı olarak bilinmektedir.
ICAC’ın bu kadar başarılı olmasının altında yatan nedenler, sekiz başlık altında toplanmaktadır:
• Bağımsızlık (örneğin, soruşturmalara kimsenin müdahale edememesi, ayrı bütçesinin bulunması),
• Yeterli kaynak ve profesyonel personel (2001 bütçesi 100 milyon ABD Doları, GSMH’nın yüzde 5’i, 1300 çalışan, hepsi sözleşmeli),
• Güçlü yasal mücadele (örneğin, soruşturmalarda yüksek yetki,gizli kanıtlara dahi el koyabilme, telefon dinleyebilme),
• Üç yönlü yaklaşım ( halkla ilişkiler birimi+operasyonlar birimi+yolsuzluğu önleme birimi)
• Güçlü bir politik taahhüt ve hesap verme sorumluluğu,
• Güçler ayrılığı ( soruşturmaları ayrı birim gözden geçirmeyi ayrı birimin yapması)
• Güçlü kamuoyu desteği ve
• Güçlü halkla ilişkiler ( TV dizileri, seminerler, reklamlar, posterler, internet, yüzyüze iletişim ).
ICAC’IN örgüt yapısı içerisinde OPERASYONLAR BIRIMI, HALKLA İLIŞKILER BIRIMI VE YOLSUZLUĞU ÖNLEME BIRIMI bulunmaktadır. Bunlar dışında bu birimleri destekleyen üç tane de YOLSUZLUĞUN ÖNLENMESI DANIŞMANLIK KOMITESI, HALKLA İLIŞKILER DANIŞMANLIK KOMITESI VE OPERASYONLARI GÖZDEN GEÇIRME DANIŞMANLIK KOMITESI adı altında Danışmanlık Komitesi mevcuttur. Bu komitelerin ana görevi, ICAC’ın faaliyetlerini gözden geçirmektir. Üyelerinin büyük çoğunluğu halktan seçilir. En önemli Danışmanlık Komitesi, “Operasyonları Gözden Geçirme Komitesi”dir. Yılda en az sekiz defa toplanarak, son yıl içinde yazılan soruşturma raporlarını inceler ve kanaatini belirtir. Yasa gereği, bu Komitenin raporu olmadan hiçbir dosya sonuçlanamaz
Hong Kong’un yolsuzluk ve rüşvetle mücadelede elde ettiği başarıda ibret alınacak önemli noktalar bulunmaktadır. Öncelikle, Hong Kong’da olduğu gibi başka ülkelerde de SAVCILIK yolsuzlukla mücadelede kilit rol oynamıştır. Bu olgu, bizim savcılığımızın kulağına da küpe olmalıdır.
Siyasiler açısından alınacak ders ise, yolsuzlukla mücadelenin olmazsa olmazları, siyasi iradenin ortaya konması, ilgili kurumların bağımsızlığının ve profesyonelliğinin eksiksiz temin edilmesi, halkın güçlü desteğinin sağlanması ve hukuk devletinin gerçek anlamda yaşanır kılınmasıdır.
Son olarak aşağıdaki soruya hepimizin kafa yormasını rica ediyorum:
“BİZİM HONG KONG’TAN EKSİĞİMİZ NE?”
