Geçtiğimiz günlerde Devlet Planlama Örgütü (DPÖ) Ekonomik Planlama Daire Başkanı Ödül Muhtaroğlu, KKTC’de verilen teşvik belgesi konusunda bilgi verdi. Buna göre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde 2013 yılında sanayi, sağlık ve turizm alanında 20 proje, teşvik belgesi alarak bir takım kolaylıklar ve indirimlerden yararlanırken, ülke ekonomisine de yatırım, üretim ve istihdam alanında katkı yapıldığı kaydedildi. 2001-2013 arasında teşvik belgesi verilen toplam proje sayısının 465’e yükseldiği, 13 yıldaki bu projeler için 5 milyar TL’ye yakın sabit yatırımın ve 30 bin istihdamın öngörüldüğü ifade edildi.
Muhtaroğlu’nun ifade ettiği gibi, kalkınma yatırımları yapılırken ülke ekonomisi için bazı öngörülerde bulunulmakta ve başta DPÖ olmak üzere teşvik belgesi veren ve krediden yatırımcıyı yararlandıran kurum projeyi fizibil buluyor anlamı taşımaktadır. Dolayısıyla, teşvik belgesi verilirken ve teşvik kredileri kullandırılırken gerçekleşen yatırımların realize olan performansı ve ekonomik katkısı fizibilite etüdünde öngörülen hedeflerle karşılaştırılmalıdır. Bu şekilde realize olan çıktılarla performans hedeflerini karşılayan yatırımlar için DPÖ ve diğer ilgili kurumların da başarısı ortaya çıkmış olacaktır. Aksi takdirde, Sayın Muhtaroğlu’nun açıklamaları Kıbrıs’a özgü söylemle sadece ipi tutan kişinin “ÇEKİL DA ÖKÜZ VURACAK SANA” tavrından farksız olmaz.........
Sayın Muhtaroğlu, 2001-2013 arası verilen teşvik belgeleri ile ilgili öngörülerden bahsetmek yerine gerçekleşen yatırımların performansını ve dolayısıyla DPÖ ve Kalkınma Bankası’nın performansını şeffaf bir şekilde ortaya koysa daha hayırlı bir iş yapmış olur kanısındayım. Şöyle ki, projelerin fizibilitesine göre öngörülen performans ile gerçekleşen performans arasında mukayese bir nevi denetim aracı olup bundan sonraki teşviklendirme faaliyetlerinin optimizasyonu için rehber olma niteliği taşımaktadır. Zira ekonomi kıt kaynakların yönetimi olduğuna göre devlet sahip olduğu kaynakları en rasyonel ve en yüksek toplumsal faydayı sağlayacak şekilde kullandırmalıdır. Bu hedefe varılıp varılmadığı ise, öngörü masalını dinlemekle değil gerçekleşen performansın hedeflenen ile mukayesesi ile anlaşılabilir. Dolayısıyla, teşviklendirilen yatırım projelerinin realize olan performansları üzerinden aşağıdaki başlıca karşılaştırmanın yapılması modern bir devletin şeffaflığı ve hesap verebilirliği gereğidir diye düşünüyorum.
KRİTERLER ÖNGÖRÜLEN GERÇEKLEŞEN
Mikro açıdan projenin ekonomik, teknik, finansal ve çevresel fizibilitesi
Katma Değer Kriteri
Sermaye /Hasıla Oranı Kriteri
Sermaye/İstihdam Oranı Kriteri
Gelir Dağılımı Etkisi Kriteri
Ödemeler Dengesine Etki Kriteri (Net Döviz, İthal İkamesi)
Uluslararası Rekabet Gücü Etkisi Kriteri
Kamu Finansmanı(Kamu Maliyesi) Etkisi Kriteri
SON SÖZ: BAŞARI EKTİĞİN İLE DEĞİL NE EKİP NE BİÇTİĞİN İLE ÖLÇÜ