KKTC Merkez Bankası tarafından yayınlanan 2014 Yılı III. Çeyrek Bültenine göre, Bankacılık sektörünün durumu acaba nedir?
Hükümet bir yıllık icraatlarını değerlendirirken bankacılık sektöründeki başarıyı hükümet başarısı gibi lanse etmişti. Oysa Ekonomik ve bankacılık krizi sonucu 2000 sonrası alınan tedbirler Merkez Bankası ve sektöre siyasi müdahaleyi asgariye indirmeyi hedeflemişti. Bu yaklaşım tabi ki sadece bizde değil Türkiye de dâhil dünyadaki gelişmiş finans sektörlerinde ortaya kondu. Elbette, finans sektörü tamamen siyasetin etkisinden arındırılamaz. Öncelikle, yürütme adına sektöre ilişkin alınan kararlar ve yasama adına çıkarılan veya çıkarılmayan yasalar siyasetin doğrudan veya dolaylı finans ve bankacılık sektörü üzerinde etkili olmasına neden olmaktadır. Örneğin, bankacılık sektörünün yeniden yapılanması için bekleyen faiz yasası, icra-iflas yasası, banka müşterilerini koruma yasası gibi düzenlemeler için siyasi iradenin noksanlığı doğal olarak sektörü olumsuz etkilemektedir.
Merkez Bankası 2014 Yılı III. Çeyreği verilerine göre Bankacılık Sektörünün performansı aşağıdaki gibi özetlenebilir.

EKONOMİNİN SEKTÖRE OLAN HASSASİYETİ 2013 YIL SONUNA GÖRE AZALMIŞTIR –FİNANSAL DERİNLEŞME
Ekonominin sektöre göre kırılganlığının ölçüsü olan finansal derinleşme 2014 Yılı III. Çeyreği baz alındığında; 2013 yıl sonuna göre azalmış, ancak 2014 yılının ilk çeyreğine göre artmıştır. Şöyle ki, 2013 yılı sonu % 180,2 olan toplam aktifler/GSYH oranı, 2014 1. Çeyreğinde % 162,5’e düşmüş, 2014 III. Çeyreğinde ise % 176,2’ye yükselmiştir.

FİNANSAL ARACILIK FONKSİYONU ARTMIŞTIR
Mevduatların krediye dönüşüm oranı 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre 4.99 puan artmış ve yüzde 78.74 seviyesinde gerçekleşmiştir..

ALACAKLARI TAHSİLDE NİSPİ BAŞARI SAĞLANMIŞTIR
Bankaların alacaklarını tahsilde başarılarının arttığını gösterecek şekilde Tahsili Gecikmiş Alacakların Brüt Kredilere oranı 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki döneme göre 0,11 puan azalarak % 6,48’e gerilemiştir. Tahsili gecikmiş alacaklar için yapılan yasal düzenlemelere rağmen bu oranın başarı göstergesi olduğu tartışma konusudur.
FİNANSAL KALDIRAÇ ORANI ARTMIŞTIR.
Bankaların artan kâr iştahına paralel toplam yabancı kaynakların toplam özkaynaklara (Finansal Kaldıraç) oranı 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 8.50’den yüzde 8,85’e yükselmiştir.

SEKTÖRDE REKABET ORTAMIÇOK DÜŞÜK DE OLSA İYİLEŞMİŞTİR
Bankacılık sektöründeki yoğunlaşma oranı rekabet ortamını nispeten iyileştirecek şekilde azalmaktadır. Şöyle ki, ilk beş bankanın sektör aktifleri içindeki payı 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 54.52’den yüzde 54.09’a gerilemiştir.Benzer şekilde, ilk on bankanın sektör aktifleri içindeki payı 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 79.21’den yüzde 78.89’a gerilemiştir.

SEKTÖR İSTİHDAMI AZALMIŞTIR
Bankacılık sektöründe istihdam edilen personel sayısı2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre 2841 kişiden 2833’e yükselmiştir.

BANKA KREDİLERİ İLE VATANDAŞIN BORÇLARI ARTMIŞTIR
İlgili dönemde bankaların kullandırdığı özellikle işletme, tüketici ve kredi kartı kredilerinde önemli artışlar gerçekleşmiştir. Bu durum bankaların lehine sonuçlanırken vatandaşın mali gücünü kötüleştirir şekilde daha borçlu hale geldiklerini göstermektedir.Şöyle ki, 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre kredilerin değişimi aşağıdaki gibidir:







Tablodan da görüldüğü gibi toplam kredilerde artış yüzde 18olarak gerçekleşirken bir yıllık dönemde işletme, tüketici ve kredi kartı borçlarındaki artış sırasıyla yüzde 27, yüzde 15 ve yüzde 8 olarak gerçekleşmiştir.

SEKTÖR KÂRI VE ÖZKAYNAKLARI ARTMIŞTIR
Sektör temsilcilerinin keyfini artıracak şekilde2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sektör kârı 167.6milyon TL’den 177.4 milyon TL’ye yükselmiştir. Buna paralel olarak sektör dayanıklılığını ve krizlere karşı direncini artıracak şekilde sektör toplam özkaynağı 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre 1,310.4 milyon TL’den 1,462.1 milyon TL’ye yükselmiştir. Sektörün aktif kârlılığında düşüş,özkaynak kârlılığında ise nispeten artış kaydedilmiştir. 2014 yılı III. Çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre sektörün aktif kârlılığı 1.75’den 1.68’e düşerken; özkaynak kârlılığı 15.93’den 16.28’e yükselmiştir.
KKTC’de yaşayan ülke vatandaşları açısında bankacılık sektörünün temel gerçekleri sırasıyla 1) sektörün borç verme kapasitesi artmış ve vatandaşlar daha yüksek oranda borçlanmıştır; 2) bankaların istihdama katkısı düşmüştür; 3) banka sahiplerinin karlılığı artmıştır; ve 4) banka sahipleri karını artırmak için sektörün finansal riskini (finansal kaldıraç) artırmıştır.
GÜNÜN SORUSU: ARTAN BANKA PERFORMANSI KİME YARADI?