Çok enteresan ama o kadar da beklendik bir durum oldu: Fransız dev petrol şirketi Total Kıbrıs Rum kesimindeki gaz arama faaliyetlerinden çekildiğini duyurdu.
Türkiye “Oraya girerseniz, sizi buradaki ihalelere sokmam” dedi, adamlar yine de gitti, aldı ihaleyi, bastı 48 milyon Euro, 10 ve 11’inci bloklar için. Üstüne bir de 25 milyon garanti, sigorta, işletme maliyeti ödedi. O büyüklükteki şirketler için 70-75 milyon Euro bir şey değil diyebilirsiniz, yanılırsınız. 75 milyon Euro onlar için de paradır, hem de iyi paradır.
Ne diyorlar şimdi?
Total Kıbrıs Rum yönetiminden hidrokarbon arama, çıkarma imtiyazını aldığı 10 ve 11 bloklarında “sondaj yapılacak jeolojik katmanlar” bulmadığı gerekçesiyle haklarından feragat etmeye karar vermiş.
Dahası, bu önemli bir detay, dikkat edin: Total ayrılma niyetini ilk kez taa Ekim ayında, Türkiye Navtex yayınlayıp Barbaros sismik araştırma gemisini bölgeye göndermesinden ve Nikos Anastasiadis hazretlerinin “Türkiye hoyratça davranıyor, egemenlik haklarımızı çiğniyor. Gemisini geri çekip bir daha böyle kabadayılık etmeyeceğine söz vermezse görüşmelere girmeyeceğim” diye dayılanıp görüşmelerden çekilmeden önce bildirmiş. Yani, görüşmelerden ayrılırken Anastasiadis beyefendi gayet iyi biliyordu gelecek olan Total fırtınasını.
Her araştırma yapılan bölgede hidrokarbon bulmak mümkün değil elbette. Bir sürü yabancı şirket, Türk ortakları, bizim TPAO on yıllardır Türkiye’de ve Türk karasularıyla Türkiye Ekonomik Münhasır Bölgesinde başarılı, başarısız veya ekonomik olarak “uygun” veya “uygun olmayan” az mı araştırma yaptılar. Doğal olarak hiçbir şirket sonsuza kadar başarısız araştırmada ısrar edemez, gücüne göre, umduğu kapasiteye göre davranmak zorundadır.
Bölgede iki kuyu açıp 250-300 milyon Euro harcamayı göze alamadı Total. Şimdiye kadar yaptığı işletme giderleri dâhil 73 milyon Euro civarındaki masrafı sineye çekip ayrılmaya karar verdi. Rum hükümeti açısından durum tam bir felaket. Cyprus Mail gazetesinin geçen hafta dediği gibi bölgenin önemli enerji merkezi ve üreten ülkesi olma iddiasındaki bir ülkede bir uluslararası büyük şirket 250-300 milyon Euro daha yatırıp hidrokarbon arama, çıkarma imtiyazını aldığı 10 ve 11 bloklarında net bir “ekonomik olarak işletilebilir değil” kanısı oluşmadan sadece kendi incelemelerinde “sondaj yapılacak jeolojik katmanlar” bulmadığı gerekçesiyle haklarından feragat etmeye karar vermesi ciddi bir sıkıntıdır.
Ama daha önemlisi, bu “sondaj yapılacak jeolojik katmanlar” olmayan alanda Kıbrıs Türklerinin karşı çıkmasına rağmen sondaj yapılmasında ısrar ederek “petrol, gaz konuları hükümetin işidir, görüşmelerde ele alınamaz” siyasetini dayatmak sonucunda bir kriz yaratılmıştır. Bu kriz bilerek isteyerek, görüşmeleri kesmeyi “meşru gösterebilmek” için yapılmış nitekim “Bizim de eşit hakkımız var o bölgelerde, biz de evet demeden hareket ederseniz biz de ayrı hareket ederiz” diyen Kıbrıs Türk tarafı Türkiye’den bölgeye Barbaros’u göndermesini isteyince, fırtına… pardon Nuh tufanı koptu.
Total nihai karar vermemiş lafına gelince, eeh Fransız devi bir şeyler kopartma derdinde 70 milyon Eurosunu kurtarabilmek için. “Kuru” çıkan 10 ve 11 bölgelerinin hemen yanı başındaki 7 ve 9 bloklarını hem de hiç para vermeden araştırmak istemekte. Olur mu? Elbette olur, Anastasiades tam yenilgi anlamına gelecek Total’ın Kıbrıs Rum yönetiminden ayrılmasını istemeyecektir.
Nitekim farkındaysanız Fileleftheros gazetesi bu konudaki haberine Anastasiadis hükümetinin yedi ve sekizinci blokları Total’in kalması için yem olarak kullanmaya çalıştığından bahsediyor.
Doğru mu? En azından yalanlanmadı.
İşin esas önemli boyutu Total’in bu “sondaj yapılacak jeolojik katmanlar” olmaması nedeniyle ayrılma kararından kısa süre önce, daha Aralık ayında, İtalyan-Güney Kore ortaklığı ENI-KOGAS’ın 9’uncu blokta sondaj çalışmalarının olumlu sonuç vermediği açıklamamıştı.
Gelişmeler gösteriyor ki Afrodit bölgesinde bulunan ve beklenilenin 1/3’ü civarındaki gaz rezervi Rum kesiminin elindeki tek gaz imkânı. İsrail’in Levanten bölgesi gazını Mısır’da sıvılaştırmayı kararlaştırması ve gerekli anlaşmaların yapılması, diğer alanlarda gaz “henüz” bulunmaması, sadece Afrodit gazının Kıbrıs Rumlarının adayı enerji merkezine veya Avrupa’nın önemli enerji kaynağına dönüştürme ütopyaları gerçekleşmeyecek.
Eee, peki gazı bahane ederek, gazdan bir sebeple görüşmelerden kaçan Anastasiadis ne yapacak şimdi?
İşi zor doğrusu Anastasiadis’in. Kendi basını bile dalga geçmeye, yönetim zafiyetinden yakınmaya başladı. Şimdilik sohbetlerde ve düşük sesle de olsa Anastasiadis’in Haziran’a kadar devam edemeyeceği, erken seçimin kaçınılmaz olduğunu söyleyenler de var.
Hani “Total” tümü, tamamı anlamına gelir ya, Anastasidis Total çuvallıyor anlayacağınız.