Önceki yazımda (http://www.starkibris.net/index.asp?haberID=199293) 1953 ve 1981 yılları arasında görev yapmış olan BM genel sekreterlerinin Kıbrıs sorununa etkisini tartışmaya çalışmıştım. 1 Ocak 1982 yılında BM genel sekreterliğine seçilen Perulu JavierPérez de Cuéllar'ın, Kıbrıs sorununun çözümünde ciddi çabaları olmuştur. Perulu genel sekreter döneminde KKTC kurulmuştur. Kurulan devletimiz ile Kıbrıs sorunundaki parametreler değişmiştir. De Cuéllar, döneminde, Eylül 1984'te New York'ta dolaylı görüşmeler başladı. Kasım ayında 3. tur görüşmeleri sonucunda Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türk toplumu tarafından ayrı referandumlarla onaylanması öngörülen bir belge ortaya çıkmıştı. Ortaya çıkan belgeye göre ise amaç; anayasal açıdan iki toplumlu, coğrafi açıdan ise iki bölgeli bir federal cumhuriyet kurulmasıydı. Kurucu Cumhurbaşkanı Denktaş, o tarihteki De Cuéllar belgesini imzalamayı kabul etmiş ve bu belge Cumhuriyet Meclisimizden geçirilmişti. Dönemin Rum lideri Kipriyanu, bu belgeyi imzalamayı reddetti. BM ve Uluslararası toplum, 21 yıllık ve pek çok tarafı ilgilendiren soruna bir çözüm bulunduğunu düşündüğü bir anda, Kiprianu'nun 'Hayır' yanıtı ile karşılaşmıştır. Rum tarafı, De Cuéllar belgesini onaylamış olsaydı ve iki taraftan evet çıkmış olsaydı; Kıbrıs sorunu 31 yıl önce çözülmüş olacaktı. Ama çözümü istemeyen taraf Türk tarafıdır!!!!
De Cuellar, giderayak Aralık 1991'de Kıbrıs ile ilgili sunduğu son raporunda ise ''Kıbrıs'ta siyasal bakımdan iki eşit toplum bulunduğunu, siyasal eşitliğin her alanda uygulanması için devletin her organına etkin katılımın gerektiğini, garanti sisteminin 1960 düzeninin aynısı olacağını'' belirtmiştir. De Cuellar’ın bu raporu komşumuzda ''Türk halkının egemenliğini tanımak'' olarak yorumlanmış ve ciddi eleştirilere neden olmuştur.
1 Ocak 1992 tarihinde De Cuellar’dan sonra göreve Mısır’lıBoutros-Ghali gelmiştir. Yeni genel sekreterin ajandasında ilk sıralarda Kıbrıs sorunu yer almaktaydı.' Gali Fikirler Dizisi' olarak 1992 yılında tarihe geçen belge dönemin Rum lideri YorgoVaisliu ve Türk lideri Denktaş arasında ABD’ de yapılan görüşmelerle başlamıştı. Butros Gali ortaya 100 maddelik Fikirler Dizisi'ni ortaya çıkarmıştı. Türk tarafı ortaya çıkartılan maddelerinin 91'ini kabul etti. Rum tarafı ise tümünü reddetmişti. Türk tarafının kabul etmediği maddeler ise toprak, anayasa ve güvenlik ile ilgiliydi. Gali Fikirler Dizisi ile birlikte 'Gali Haritası' ortaya çıkmıştı. Türk tarafı bu öneriye yine olumlu yaklaşmış ve müzakereye açık olduğunu deklare etmiştir. Rum tarafı ise belgeyi toptan reddetmiştir. Rum tarafı Gali fikirler dizisine Türk tarafı gibi yaklaşmış olsaydı sorunun çözülmesi üzerinden 23 yıl geçmiş olacaktı. Ama uzlaşmaz taraf yine Türk tarafı!!!
Gelecek yazımda 7. ve 8. BM genel sekterleri, Kofi Annan ve Ban Ki-Moon’ un Kıbrıs sorununa etkilerini tartışmaya devam edeceğiz.