Birçok defalar gazetede yaptığımız yorumlarda döviz artışı üzerine yazılar kaleme aldık ve her defasında ise paniğe gerek olmadığını ve halkın temkinli davranması yönünde tavsiyelerde bulunduk. Ancak, bu sefer işler biraz daha ciddi gözüküyor. Çünkü mevcut dinamikler dövizin ateşini körükleyemeye gayet müsait durumdadır. Başka bir ifade ile ülkedeki ekonomik ve siyasi şartlar TL’yi daha aciz bir duruma getirebilecek potansiyel taşımaktadır. Bu durumun başlıca nedeni olarak yaklaşan genel seçimler ve Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) gösterge faiz oranını yükselteceğine yönelik beklentiden dolayı yabancı yatırımcıların ülkeyi terk etmeye başlaması gösteriliyor

(http://tr.euronews.com/2015/04/15/tl-dolar-karsisinda-mum-gibi-eriyor/). Ancak, özellikle yaklaşan seçim sonuçlarının belirsizliği olmak üzere Türkiye’ye özgü koşullaraTL’yi Dolar karşısında dünyanın en kontrolsüz parası haline getirmiştir. Şöyle ki, 16 Nisan 2015 tarihi itibari ile Doların 2.72’yi aşmasıyla Türk Lirası dolar karşısında bu yıl en çok değer kaybeden para birimi oldu. 2015 yılında dolar karşısında en çok değer kaybeden para birimleri şekilden görünmektedir. Şekilden de görüldüğü gibi TL’den sonra Dolar karşısında ne fazla değer kaybeden para birimleri sırasıyla Brezilya Real’i ve Bulgar Levası olmuştur.

Diğer ülkelerden farklı olarak TL’nin değer kaybetmesine neden olan dinamikleri aşağıdaki gibi beş başlık halinde açıklayabiliriz:

FAİZ BASKISI DEVAM ETMEKTEDİR

ABD Merkez Bankası’nın faiz artırımı beklentisi karşısında T.C Merkez Bankası’na yönelik faiz indirimi baskısının devam ettiğine dair algı iç ve dış Pazar oyuncularında halen daha hüküm sürmektedir. Bu durum ise TL’nin yabancı paralar karşısında değer kaybetmesi gerçeğini doğurmaktadır.

TÜRKİYE’YE AİT EKONOMİK VERİLERİN KÖTÜLEŞMESİ

Türkiye ekonomisinin son zamanlarda giderek irtifa kaybettiği aşağıdaki verilerden anlaşılmaktadır:

•2015 yılı Mart ayı enflasyon rakamları son 3 ayın zirvesine çıkmış durumdadır. TÜİK verilerine göre, tüketici fiyatlarındaki iki aylık artış yüzde 1,82’ye yükseldi, yıllık enflasyon ise yüzde 7.61 olarak son 3 ayın zirvesine çıktı. http://www.fortuneturkey.com/mart-ayi-enflasyon-rakamlari-son-3-ayin-zirvesinde-11389

•TÜİK, 2015 yılı mart ayına ilişkin ekonomik güven endeksini açıkladı. Martta geçen aya göre yüzde 15,4 azalarak 74,85 değerine geriledi. http://www.fortuneturkey.com/ekonomik-guven-endeksi-154-azaldi--10981. Benzer bir güven endeksini Merkez Bankası, Reel Sektör Güven Endeksi adıyla, reel sektör temsilcilerinden gelen cevaplara göre yayınlıyor. Rakamlara bakıldığında Mart ayında 100,9 olarak gerçekleşen endeks (mevsimsel etkilerden arındırılmış) 2015 yılının ilk 3 ayında da geriledi (http://ilerihaber.org/3-baslikta-turkiye-ekonomisinde-yavaslama/12603/)

•Sanayi üretimi yıla yüzde 2,5 düşüşle başlarken, kapasite kullanım oranları yüzde 72,8 ile son 12 ayın en düşük seviyesine geriledi. Büyümenin itici gücü sayılan ihracatta iki ayda yaklaşık yüzde 7 düşüş olurken, vatandaşların ekonomiye güvenini ölçen Tüketici Güven Endeksi ise yüzde 64,4’e gerileyerek son 6 yılın en düşük seviyesini gördü. Tüketici güven endeksinin 100’den büyük olması tüketicinin iyimser, düşük olması ise kötümser olduğunu gösteriyor. Öte yandan, kredi derecelendirme kuruluşu Moody's doların değer kazanması nedeniyle Türk şirketlerinin dış borçlarını ödemelerinin daha zorlaştığını açıkladı. Moody's, 'Türkiye ve Şili gibi yüksek tutarlı dış borç ödemeleri bulunan ülkelerde para birimlerinin gösterdiği belirgin değer kaybı şirketlerin dış borçlarını ödemelerini daha maliyetli hale getirmektedir' değerlendirmesinde bulundu (http://www.dw.de/t%C3%BCrkiye-ekonomisi-siyaset-girdab%C4%B1nda/a-18336802)

•Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2015 yılı Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 454 bin kişi artarak 3 milyon 259 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 1 puanlık artış ile %11,3 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 1,3 puanlık artış ile %13,4 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 2,3 puanlık artış ile %20 iken,15-64 yaş grubunda bu oran 1,1 puanlık artış ile %11,6 olarak gerçekleşti (http://www.tuik.gov.tr/HbGetirHTML.do?id=18636)

•Türkiye’nin tanınmış Ekonomistlerinden Ege Cansen’e göre; 2014 yılı aslında daha önce hükümetin açıkladığı yumuşak iniş programıyla tutarlıydı. Büyüme ciddi şekilde düştü. Yüzde 3.5 düzeyinde kaldı. İşsizlikte de artış yaşandı. Yüzde 10’ları aştı (http://www.gozlemgazetesi.com/HaberDetay/253/128082/enflasyon-rakamlari-gercegi-yansitmiyor.html#.VTLEKGd_sk0).

•Uluslararası derecelendirme kuruluşu Moody's en son 11 Nisan 2014 tarihinde Türkiye’nin yatırım yapılabilir seviyenin en altındaki Baa3 kredi notunu teyit ederken, görünümü durağandan negatife çevirmişti. Türkiye'nin not görünümünü negatife' çevirmesine gerekçe olarak, yabancı ve yerli yatırımcının güvenini olumsuz etkileyen artan politik belirsizlikleri, düşük küresel likidite koşullarının itici rol oynamasını ve Türkiye'nin dış finansman pozisyonundaki baskıları göstermişti. Türkiye'nin diğer uluslararası derecelendirme kuruluşlarından Fitch'teki notu da yatırım yapılabilir düzeyin en altındaki BBB- seviyesinde bulunuyor. Kuruluş Türkiye'nin not görünümünü 'durağan'da tutuyor. Standard & Poor's ise Türkiye'yi yatırım yapılamaz seviyede tutmaya devam ediyor. Kuruluşun Türkiye için kredi notu BB+ seviyesinde. Görünüm ise negatif (http://www.milliyet.com.tr/moody-s-turkiye-nin-notunu/ekonomi/detay/2042493/default.htm)
Türkiye ekonomisine yönelik ekonomik beklentilerin olumsuza dönüşmesine neden olabilecek yukarıdaki veriler doğal olarak TL’ye olan talebin düşmesine ve dövizin değer kazanmasına neden olmaktadır…
Yazının devamı yarın…


1.1.2015-16.4.2015 TARİHLERİ ARASINDA DOLAR KARŞINDA EN FAZLA DEĞER KAYBEDEN PARA BİRİMLERİ YÜZDESİ
Kaynak: (http://finans.mynet.com/haber/detay/haber-analiz/hangi-para-ne-kadar-deger-kaybetti/100578/1).