Özellikle piyasanın sıkıntılı olduğu dönemlerde sıcak para ekonomi gündemimize girmekte ve ilgi çeken bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır. Peki nedir bu sıcak para? Niye ihtiyaç duyulur? Ve sıcak para bir ülkeye neden gelir?
Şimdi bunlara cevap arayalım..
Kuzey Kıbrıs’ın tek yönlü ekonomik sistemi sıcak paraya bağımlı mı?
Elbette..
Sıcak para bir ülkeye doğrudan yatırımlar dışında gelen yabancı paradır. Genellikle sıcak para denildiğinde hisse senedi, tahvil gibi finansal araçlarda değerlendirilmek üzere o ülkeye gelen yabancı paralar akla gelir.
Lakin bizim bağımlı ve tek yönlü işleyen ekonomik yapımızda borsa faaliyetleri odaklı bir sistemin içinde yer almamız pek mümkün değildir.
O zaman sıcak para beklentimiz sadece ülkeye gelecek yatırımlardan mütevellit sınırlı kalmaktadır. Dolayısıyla sıcak para sadece borsa kaynaklı enstrümanların oluşturduğu finansal araçlar ile sınırlı değildir. Başta bankalar olmak üzere finansal kesime ve reel sektöre yabancılar tarafından açılan krediler ve yabancıların açtırdığı mevduat hesapları da sıcak para olarak değerlendirilmektedir. Özetle sıcak para denince, yabancıların hisse senedi, borç senedi satın almak, mevduat veya tevdiat hesabı açtırmak veya belirli antlaşmalar ile borç vermek sureti ile ülkeye getirdikleri yabancı para yani döviz akla gelmelidir. Özellikle bizim gibi tek yönlü ekonomilerde cari açığın sürekli katlanarak büyümesi sıcak paranın ülkeye girişinden ziyade çıkışının daha çok önem arz ettiğini görebiliyoruz.
Peki sıcak para bir ülkeye niçin gelir?
Ve neden ayrılır?
Kendi ülkesinde veya başka diğer ülkelerde elde edebileceği getiriden çok daha fazlasını kazanacağını bildiği veya umduğu için gelir.
Yani cazip koşulları öngörür ve gelir.
Dolayısıyla burada şöyle bir soru daha akla gelir.
Acaba ülkeye gelen sıcak para kalıcı mıdır?
Hayır değildir. Ülke riskinde beklenenin üzerinde bir artış olması durumunda sıcak para hızla ülkeyi terk edebilmektedir.
Bunu bizim ülkemizin koşullarına göre değerlendirecek olursak; siyasi istikrar, sürdürülebilir bir ekonomik yapı, bürokrasinin işleyişi ve en önemlisi adalet mekanizmasının çalışması olarak ele alabiliriz..
Dolayısıyla her şeyden önce bu komple bütünlüğün sağlanıp sağlanamadığı dış yatırımcılar için büyük öneme haizdir..
Bir yatırımcı yatırım yapacağı ülkenin her şeyden önce siyasi istikrarına ve hukuk sistemine bakar.Sonra da yapacağı yatırıma devletin nasıl bir motivasyon katacağına. Malum ki, bizim coğrafyamızda benzer coğrafyaların hiçbirinde göremeyeceğimiz yüksek enflasyon oranları finansal getirileri eritiyor.
Yabancı yatırımcının ise böyle bir sorunu bulunmuyor,Zira o bizim coğrafyamızda yaşamıyor dolayısıyla yüksek enflasyon oranı onu etkilemiyor. İkincisi kur farkları. Şayet yabancı yatırımcı Kuzey Kıbrıs’ta yatırıma başladığı ve yatırımını sonlandırdığı dönemde TL değer kazanmışsa bu yatırım “kaymaklı gatmer” haline geliyor. Peki bizim böyle bir pozisyonumuz var mı?
Mevcut koşullarda bu pek olası görünmüyor.
Neden?
Çünkü bizim coğrafyamızda sadece Kıbrıslı Türkleri olumsuz etkileyen ve hiç bir insani değerle bağdaşmayan bir siyasi sorunun mağdurları yapıldık.
Dolayısıyla bugün itibariyle Türkiye’nin yatırımcıları dışında ülkemize ilgi gösteren yabancı yatırımcı yok denebilecek kadar az.
O halde ne yapacağız?
Kıbrıs sorununu çözemiyoruz.
Türkiye dışında ilişki kurduğumuz uluslararası tanınmışlığı olan ülke yok.
Türkiye’nin tek tük yatırımcısından başka coğrafyamıza gelip yatırım yapan yok.
Kendi kendine yetmeyen bir ekonomik yapımız mevcut.
İstikrarsız bir siyaset.
Çöken bir sistem.
İstatistiki bilgiye ilgi duymayan siyasi bir anlayış.
Sürekli değişen bir nüfus yapısı.
Peki sonuç?
Belirsiz bir gelecek.
Plansız programsız bir ülke.
Ha bunu şöyle yapar, böyle eder lehimize çeviririz diyenler var.
Keşke olsa..
Fakat yok.
Hepsi lafazanlık, boş konuşmalar..
Bunca yıllık yaşanmışlıklara baktığım zaman da lehimize dönen en ufak bir şey görmedim ben bunca zamandır..
Velhasıl çoğunlukla sıcak paranın gelmesini sadece Türkiye’den gelecek mali katkılara dayandıran iktisadi bir anlayışın hüküm sürdüğü bu topraklarda istikrarlı ve sürdürülebilir kendi kendine yeten bir ekonomik yapının oluşmasını beklemek gerçekçi değil..