Araştırma ve yenilikçilik bugün ülkelerin ekonomik büyümesine önemli katkılarda bulunmaktadır. Avrupa ülkeleri için araştırma ve yenilikçilik politikasının temel hedefi, AB’nin teknolojik rakipleri karşısında rekabet gücünü artırarak Birliği dünyanın en büyük bilgiye dayalı ekonomisine dönüştürmektir.
Bu nedenle, araştırma ve yenilikçilik, AB’nin istihdam yaratma ve büyümeyi hızlandırma stratejisinin merkezinde yer almaktadır.
2020 yılına kadar AB üye devletlerinin GSYİH’nin yüzde 3’ünün Ar-Ge faaliyetlerine ayrılması ile 3,7 milyon iş imkânının yaratılacağı ve AB’nin GSYİH’ne yılda 800 milyar avro katkı sağlanacağı öngörülmektedir.
AB’nin İşleyişine Dair Antlaşmanın 179 ila 190 maddeleri bu alanı kapsamaktadır ve bu alandaki yasama faaliyeti, AB ile üye devletleri arasında paylaşılmış yetki temelinde yürütülmektedir.
Lizbon Antlaşması ile ayrıca uzun süredir oluşturulması hedeflenen Avrupa Araştırma Alanı kavramı tanımlanmış ve hukuki bir boyut kazanmıştır.
Araştırmacıların AB’nin herhangi bir yerinde çalışmasına imkân sağlayan ve sınır ötesi işbirliğini destekleyen bir Avrupa Araştırma Alanı oluşturulması hedeflenmektedir. Bu alanın oluşturulmasıyla, Birliğin bilimsel araştırma ve teknoloji geliştirme yeteneğini iyileştirilmesi ve var olan kapasitesini bütünleştirilmesi amaçlanmaktadır. Avrupa Araştırma Alanı oluşturması için ise, ulusal ve AB düzeyinde yürütülen politikalar arasındaki koordinasyonun sağlanması, yapısal kapasitenin ve araştırma ağlarının geliştirilmesi, bu alanda kişi ve fikirlerin serbest dolaşımının sağlanması esas alınmıştır.
AB’de araştırma ve yenilikçiliği teşvik eden en önemli araç ise, AB Çerçeve Programları’dır. Bu kapsamda, 2007–2013 döneminde yürütülen Yedinci Çerçeve Programı’nın yerini, 1 Ocak 2014 itibarıyla, 2014–2020 döneminde geçerli olacak Ufuk 2020 hedefi almıştır. 80 milyar avro tutarında bütçeye sahip Ufuk 2020, araştırma ve yenilikçilik alanındaki kaynakları tek çatı altında toplamıştır. AB’nin bilim alanındaki küresel konumunun güçlendirilmesi; kilit öneme sahip teknolojilere yönelik yatırımların teşvik edilmesi, sermayeye erişimin kolaylaştırılması ve küçük işletmelere destek sağlanması yoluyla sanayinde yenilikçiliğin güçlendirilmesi ve iklim değişikliği, gıda güvenliği, sürdürülebilir ulaşım, yaşlanan nüfus gibi zorlukların üstesinden gelinmesi Ufuk 2020’nin en önemli hedefleri arasında yer almaktadır. Bu Program ile ayrıca araştırma ve yenilikçilik alanlarında AB ile üçüncü ülkeler arasındaki işbirliğinin artırılmasına büyük önem verilmektedir.1980’lerin başından beri hızla gelişen bilgi ve iletişim teknolojileri toplumların hayatının her alanını (ekonomik, sosyal, kültürel vb.) yakından ilgilendirmekte ve değiştirmektedir. Bilgi iletişim teknolojilerindeki gelişime ayak uydurabilmek isteyen AB’nin bu alandaki düzenleyici rolü de zaman içerisinde gelişim göstermiştir. Geçtiğimiz yıllarda, AB, tüm elektronik iletişim ağlarını ve hizmetlerini kapsayan kuralların geliştirilmesi, tüm kullanıcıların telefon, faks ve internet gibi temel hizmetlere adil şekilde ulaşımının sağlanması ve ulusal Telekom tekellerinin üstün konumunu azaltmak suretiyle rekabetin canlandırılması yolunda önemli çaba sarf etmiştir. Kurallar, AB Üye Devletleri’ndeki ulusal otoriteler tarafından uygulanırken, ulusal düzenleyiciler politikalarını AB düzeyinde koordine etmektedir.
Bilgi teknolojileri, AB’nin ekonomik büyüme stratejisinin merkezinde yer almaktadır. Bu nedenle Avrupa 2020 Stratejisi’nin “Dijital Gündemi” ile ekonomik büyümeyi sağlamak ve yenilikçiliği teşvik etmek için bilgi iletişim teknolojilerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, stratejinin Dijital Gündemi, bu dijital devrimin herkesin kazanımlarının azami düzeye çıkarılması için gerekli politika ve önlemleri ortaya koymaktadır.
Avrupalı şirketlerin ve vatandaşların ucuz ve yüksek kalitede iletişim altyapılarına ve geniş bir hizmet ağına erişiminin sağlanması AB’nin öncelikli hedefleri arasında yer almaktadır. Bu kapsamda, cep telefonu hizmet sağlayıcılarının yurtdışı kullanımı için adil ücretlendirme politikası uygulamasının sağlanması, internet ve yeni dijital hizmetlerin AB’nin gelir düzeyi düşük bölgelerinde kullanımının artırılması, yüksek hızda geniş bant bağlantısının evlerde ve okullarda kullanımının teşvik edilmesi ve online kamu hizmetlerinin ve elektronik iş hizmetlerinin gelişmesi AB tarafından desteklenmektedir.
