Dünya her zaman bugün bildiğimiz halinde değildi. Kıtalar defalarca birleşip ayrıldı. Daha önce süper okyanusunu yutan Dünya, bunu tekrar yapma potansiyeline sahip.
Dünya’nın yüzeyi sürekli olarak değişiyor. Bizim ömrümüz bu değişimi anlamaya yetmese de kıtalar ve okyanuslar sürekli hareket edip yeni coğrafik şekiller oluşturuyor. Bilim insanlarına göre bu şekilleri oluşturan iki farklı döngü var.

Dünya’nın Pangea’dan bir önceki süper kıtası Rodinia, Pangea’dan çok daha farklıydı. Avustralya’daki Curtin Üniversitesi’nden Zheng-Xiang Li önderliğindeki ekip, yer kabuğundaki şekil değişikliklerinin iki farklı yöntemle gerçekleştiğini savunuyor.


Araştırmacılara göre Dünya’nın kabuğu iki süper kıtada bir yenileniyor. Kabuğun değişimi için yeni bir süper okyanusun meydana gelmesi ve yeni bir ateş çemberinin ortaya çıkması gerekiyor. Buradaki ateş çemberi, okyanus tabanındaki volkanlardan oluşan ve sık sık depremlerin yaşandığı bölgeyi tanımlayan bir terim.

Araştırmacılara göre süper kıta oluşumunun iki yolu var. Bu yollardan birisi içedönük, birisi de dışadönük yöntem. İçedönük yöntemde tek bir kıta ve onu kuşatan tek parça, devasa bir okyanus söz konusu. Kıtalar daha sonra tek bir iç okyanus tarafından ayrılıyor ve bir noktada, iç okyanus tabanında ateş çemberi oluşmaya başlıyor. Okyanus, gezegen tarafından bu ateş çemberinde yutulmaya başlıyor. Kıtalar tekrar bir araya geliyor ve yeni bir süper kıta oluşturuyor. Yeni süper kıtayı eski süper okyanus kuşatıyor.

Dışadönük yöntemde ise hem yeni bir kıta hem de yeni bir okyanus ortaya çıkıyor. Bu vakada süperkıta sürüklenerek bir iç okyanus oluşturuyor. Bu defa kaybolmaya başlayan su kütlesi iç okyanus değil süper okyanus oluyor. Dünya süper okyanusu yutarken süper kıtayı da oradan oraya sürüklüyor. Bir noktadan sonra süper kıtanın içi dışına çıkıyor. Bir zamanlar kıyı olan bölgeler kıtanın iç kısmına doğru ilerlerken, parçalanan kabuğun iç bölgeleri artık kıyıları oluşturmaya başlıyor. Bir zamanlar iç okyanus olan su kütlesi ise yeni süper okyanusu oluşturuyor.

Li ve ekibi modellerinde geçmiş 2 milyar yıldaki kıta ve okyanus hareketlerini inceledi. Vardıkları sonuca göre Dünya üzerinde iki döngü devam ediyor. Bu döngülerden birisi, 1 milyar yıl süren süper okyanus döngüsü. Diğeri ise 600 milyon yıl süren süper kıta döngüsü.

Li ve ekibi, çeşitli çağlardan taşların moleküler yapılarını inceliyor ve kıtaların hareketlerini çözmeye çalışıyorlar. Li, tektonik hareketlerin incelenmesinin ekibin çalışmalarını oldukça ilerleteceğine inanıyor.

Araştırmacıların yaptığı çalışmalar ve elde ettikleri bulgular, Precamrian Research dergisinin Nisan sayısında yayımlanacak.