Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in, Kıbrıs sorununa bulunacak çözüm modeli konusunda birbirinden farklı öneriler ortaya koyduğunu hatırlatarak önce nasıl bir çözüm istendiğinin netleştirilmesi, sonra da referans şartlarının içeriğinin tamamlanması gerektiğini vurguladı.

Çavuşoğlu, KKTC ziyareti sırasında haftalık Kathimerini gazetesine verdiği özel röportaj “Mevlüt Çavuşoğlu Kathimerini’ye: Önce Nasıl Bir Çözüm İstediğimizi Netleştirmek İçin Beşli Konferans, Sonra Referans Şartları… Maraş Konusunda Kullanıcının Hakları Önemli… Kentle İlgili Plan Gerekli Çalışmalar Yapıldıktan Sonra Açıklanacak” başlık ve spotlarıyla aktarıldı.

Gazete, TC Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile röportajı 9 Eylül’de, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay eşliğinde kapalı Maraş’ı ilk kez ziyaret etmesinin ardından, Palm Beach Otel’de gerçekleştiğini yazdı.

Çavuşoğlu, referans şartları ve federal çözümün akıbetiyle ilgili görüşünün sorulması üzerine, “Geçmişte yoğunlaştırılmış müzakereler vardı. Maalesef bu müzakereler bizi başarıya götürmedi. Son başarısızlık Crans Montana’da oldu. Bu başarısızlıktan sonra alternatif seçeneklerin incelenmesi gerek” dedi.

ANASTASİADİS’TEN GELEN ÖNERİLER

Sözünü ettiği alternatiflerin neler olduğunun sorulması üzerine şöyle devam etti:
“Kıbrıslı Rum lider kimi zaman iki devletli çözüm dedi, kimi zaman desantralize federasyon. Bu noktada, gerçekte ne ifade etmek istediğini anlamadık. Kısa süre önce Dışişleri Bakanı’nın eşliğinde New York’ta, konfederasyondan söz etti.
Anladığımız kadarıyla o toplantıya iyi bir ön hazırlık yaparak katıldı. Daha sonra, gevşek federasyona atıf yaptı. Her halükarda çeşitli öneriler perde önüne geldi. Bu görüşmenin başında; Evet, farklı seçenekler görüşülmeli. Ancak bu farklı önerilerden birini dayatmamız söz konusu değil. Aynı zamanda seçeneklerden hiçbirini de reddetmiyoruz dedik.”

Gazetenin “netlik kazandırmak üzere, Türk tarafı tam olarak ne öneriyor?” sorusuna karşılık Çavuşoğlu “Öncelikle, neyi müzakere edeceğimizi belirleyelim. İkinci olarak çerçeveyi, yani müzakerenin referans şartları belgesini oluşturalım. Son olarak da sonuca odaklı olacak bir müzakereye gidelim” dedi.

İKİ DEVLETLİ ÇÖZÜM.. “TARAFLAR HAZIRSA OLABİLİR”

Çavuşoğlu, referans şartlarıyla ilgili tutumu sorulduğunda “önce gayrı resmi beşli konferansta neyi müzakere edeceğimizi netleştirelim, sonra da referans şartlarının içeriğini tamamlayalım” ifadesini kullandı. Gazetenin “yani, çözüm modeline mi netlik kazandırılsın?” sorusuna karşılık “Evet. Federasyon mu, konfederasyon mu” cevabını veren Çavuşoğlu “peki ya iki devletli çözüm?” sorusuna karşılık da şunları söyledi:
“Taraflar hazır ise, evet bu olabilir. Biz hiçbir modeli dışlamıyoruz. Öteki tarafa dayatmak için de bu modellerden birini seçmeyeceğiz. Üstelik bu doğru da olmaz.
Peşinen iki devlet veya konfederasyon fikrinin dayatılmasına katılmadığımız gibi federasyon dayatmasını doğru bulmuyoruz. Bu modellerden birinin daha gerçekçi veya uygulanabilir olduğu iddia edilebilir. Ancak şöyle tamamlamak istiyorum: Bu sefer prosedür sonuç odaklı olmalıdır ve referans şartları belgesinin olması için net olmalıdır. Müphem noktalar içermemelidir”

“BU SEFER NEYİ GÖRÜŞECEĞİMİZİ PEŞİNEN NETLEŞTİRMELİYİZ”

Çavuşoğlu, şöyle devam etti:

“Bugüne kadar bizi başarısızlığa sürükleyen ve Crans Montana’da saptadığım en önemli şey nedir? Prosedürün başında, güvenlik ve garantiler meselesinde, konferansın ilk gününde adımlar attık, öneriler sunduk. Bunu, güvenlik ve garantiler görüşeceğimiz en son mesele olmasına rağmen yaptık. Ancak siyasi eşitlikle ilgili konularda ilerleme kaydedilmedi. Anastasiadis, Ada’da ve İsviçre’de varılan yakınlaşmalardan geri çekildi. Yani, siyasi eşitliğe inanmıyor. Kıbrıs Türk halkı ile hiçbir şeyi paylaşmak istemeyen bir anlayış söz konusudur. Bu nedenle bu sefer ne görüşeceğimizi en baştan netleştirmemiz gerektiğini ısrarla söylüyoruz.”

“ANASTASİADİS ÖNCE DÖNÜŞÜMLÜ BAŞKANLIĞA EVET DEDİ, SONRA REDDETTİ, BUGÜN SİYASİ EŞİTLİĞİ KABUL ETMEDİĞİNİ SÖYLÜYOR”

Çavuşoğlu “Kıbrıs Rum tarafının siyasi eşitliği tamamıyla reddettiğini mi düşünüyorsunuz” sorusuna karşılık “önce dönüşümlü başkanlığa evet dedi sonra reddetti. Anastasiadis bugün siyasi eşitliği kabul etmediğini söylüyor. Son açıklamalarına yaklaşımımız budur” dedi.

TC Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, şöyle devam etti:

“Bugün bu zihniyetle yeniden bir prosedüre girersek bir 50 yıl daha kaybedeceğiz ve hiçbir sonuç almayacağız. Yani, müzakerelere sadece, müzakerelere başladığımızı iddia etmek için başlamamız doğru değil. Artık bir sonuca varalım. İki tarafı da memnun edecek bir çözüme varmamız gerek. Zaman harcamak kimsenin çıkarına değil.”

Gazetenin “bu söylediklerinizden, beşli konferansa doğru gittiğimizi mi anlayalım?” sorusuna karşılık Çavuşoğlu “neyi müzakere edeceğimizi netleştirmek için gayrı resmi bir konferansa doğru. Bu konferansta bütün taraflar, müzakere edilecek şeye dair tavrını netleştirmeli” dedi. “Güvenlik ve garantiler de perde önünde mi?” sorusuna karşılık ise “Hayır, sadece devamla neyi müzakere edeceğimizi netleştireceğiz” cevabını verdi.

“BUGÜN GARANTİLERE DAHA ÖNCE HİÇ OLMADIĞI KADAR İHTİYAÇ VAR”

Çavuşoğlu, garantiler konusunun Rum Yönetimi ve Yunanistan için çok önemli olduğu hatırlatılarak bu konunun ne zaman görüşüleceği sorulduğunda “Herkes için, Kıbrıs Türk halkı için de hassas bir konu. Kıbrıs Rum tarafı bize, garantilere son verilmesini istediğini söylüyor. Ancak Kıbrıs Türk tarafı idamesini istiyor. Türkiye olarak bu talep karşısında pasif tavır izleyemeyiz. Keza, Türk halkının bu konuya dair görüşü de biliniyor. Bunu bildiğimizden, tek sorun güvenlik ve garantiler düşünmek veya sıfır güvenlik-sıfır garanti dememiz gerçekçi bir görüş değildir. Bu, tamamen Kıbrıs Rum tarafını veya Yunanistan’ı ilgilendiren bir mesele değildir” dedi.

Gazetenin “peki güvenlik meselesi başka kimleri ilgilendiriyor?” sorusuna karşılık “Bölgemize bir göz atarsak Kıbrıs’ı etkileyebilecek çok önemli sorunlar bulunduğunu görürüz” vurgusunu yapan Çavuşoğlu şunları söyledi:

“Bugün Doğu Akdeniz herkesin dikkatini yönelttiği ve varlık gösterdiği bir bölgedir. Bölgede İsrail meselesi, Ortadoğu meselesi, Lübnan, Suriye krizi, hidrokarbon meseleleri var. Hidrokarbon meselesinde, Türk garantileri olmasa Kıbrıs Rum tarafı, Kıbrıs Türk tarafına hakkı olan payı asla vermez. Bu bizim görüşümüz. Maalesef, sürekli uyarımıza rağmen paylaşım yönünde adımlar atılmadı. Bugün bize ciddi olmayan müphem öneriler geliyor. Her halükarda, Türkiye’nin garantileri olmasa Kıbrıs Türk halkının hakları çiğnenecek. Bu nedenle, bana göre, bugün garantilere daha önce hiç olmadığı kadar ihtiyaç var. Yine, Crans Montana’da bu konuda gerekli esnekliği gösterdiğimizi ancak öteki tarafın geri çekildiğini hatırlatmak isterim. Bu neyi gösteriyor? Sorun güvenlik ve garantiler değil. Kıbrıslı Rumların bakış açısıyla bakarsak, tek sorun güvenlik ve garantiler. Kıbrıs Rum tarafı dönüşümlü başkanlığı hiçbir sebep yokken reddetti. Bunu da her şeyde anlaşmaya varılana kadar hiçbir şeyde anlaşılmış sayılmayacağını hepimizin bilmesine rağmen yaptı. Biz garantiler konusunda esne tavır sergilerken öteki taraf dönüşümlü başkanlıktan, aktif katılımdan ve olumlu oy’dan vazgeçti. Kıbrıs Rum tarafının bu vazgeçişinin güvenlik ve garantilerle alakası yok.”

Çavuşoğlu, “Algıda sorun olduğunu mu düşünüyorsunuz?” sorusuna karşılık “Kesinlikle. Sorunumuz algı” cevabını verdi.

“MARAŞ’TA KULLANIM HAKKI ÇOK ÖNEMLİ”

Çavuşoğlu’na röportajın hemen öncesinde kapalı Maraş’ı ziyaret ettiğini hatırlatarak “Meseleyle ilgili tutumunuz nedir” sorusunu yönelttiğini belirten gazete, aldığı cevabı şu şekilde aktardı:

“Maraş uzun zamandır kapalı duruyor. Bölgenin kullanılması gerekirdi. Kentin kapalı kalmasından birçok insan, birçok şirket olumsuz etkilendi. Meselenin çözülmesi için KKTC hükümeti birçok çalışma yapılmasını gerektiren bir öneri sundu. Bugün ilk kez ziyaret ettiğim, çok güzel bir yer. Bölgenin kullanılmaması kimsenin çıkarına değil. Biz, prensip olarak KKTC hükümetinin Maraş ile ilgili bu adımını destekliyoruz. Gerekli bütün çalışmalar yapıldıktan sonra plan kamuoyuna açıklanacak.”

Çavuşoğlu, “Kapalı kentin Kıbrıs Türk idaresi altında açılmasının Türk tarafına BM’de ve uluslar arası sahnede sorun çıkarmayacak mı?” sorusuna karşılık ise “Bizim için herhangi bir sorun yok. Bu meselede önemli olan kişilerin haklarının geri kazanmasıdır” yanıtını verdi.

Mevlüt Çavuşoğlu, “Kullanma hakkını mı kast ediyorsunuz?” sorusunu yanıtında “Elbette. Kullanma hakkını vermek önemli. Keza birçok Kıbrıslı Rum da bunu istiyor, Kıbrıs Rum liderliğinin itirazlarına rağmen Taşınmaz Mal Komisyonu’na başvuruyor. Herkes gayrı menkulünü kullanmak istiyor. Bu, saygı gösterdiğimiz doğal bir hak. Maalesef yıllardır, sorunun kalıcılaşması nedeniyle, bu durumdan etkilenen insanlar var. Biz her zaman çözümü destekledik, Kıbrıs Rum tarafı da reddetti. Sorunun kalıcılaşmasının sorumlusu biz değiliz” dedi.

“ANASTASİADİS’İN DOĞAL GAZ ÖNERİSİ KABUL EDİLEMEZ”

TC Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in doğal gazla ilgili yeni önerisiyle ilgili Türkiye’nin resmî görüşünün sorulması üzerine “Kabul edebileceğimiz hiçbir yanı yok. Bunu net söylüyorum” yanıtını verdi.

Çavuşoğlu şöyle devam etti:

“Birincisi, peşinen bazı şartlar koşuyor. Ve ardından da ‘belki size pay verebilirim’ diyor. İkincisi, bu meselede Kıbrıs Rum tarafının muhatabı KKTC, yani Kıbrıs Türk tarafıdır. Kıbrıs Rum tarafı doğal gazı kimle paylaşacak? Kıbrıs Türk halkı ile. Öte yandan KKTC’nin önerisi mantıklı, olumlu, yaratıcıdır ve paylaşım için çerçeve yaratır. Bir komite kurulmasını öneriyor. Bütün mesele de bu komite aracılığıyla halledilecek. Anastasiadis öneriyi ne sebeple reddetti? Anastasiadis, Türkiye tarafından tanınma istiyor. Bu mümkün olmayan bir hedeftir. İkinci olarak Türkiye’ye yöneliyor, Kıbrıs Türk tarafını görmezden geliyor. Üçüncüsü, gelecekte belki pay verebileceğini söyleyerek Türkiye’den çalışmalarına son vermesini istiyor. Bu oyalama taktiğidir. Bu tuzağa düşmemiz söz konusu değildir. Öneri ciddi değildir ve kabul edilmesi söz konusu değildir.”

Çavuşoğlu, “Anlaşma olmadığı sürece denizdeki gerilim devam edecek mi?” sorusuna karşılık “Denizdeki çalışmalarımıza devam edeceğiz. Kendi kıta sahanlığımızdaki çalışmalarımızın sorgulanmasına asla müsaade etmeyeceğiz. Aynı şekilde, meseleye ortak bir çözüm bulunana kadar KKTC’nin bize ruhsat verdiği parsellerde de çalışmalarımıza devam edeceğiz. Tek yanlı eylemlerle hiçbir yere varamayız. Bu şekilde Kıbrıslı Türklerin hakları çiğnenir. Biz ortak kabul görecek bir çözüm bulunmasından ve adil paylaşımdan yanayız” dedi.

Mevlüt Çavuşoğlu, “Türk tarafının, daha önce atıf yaptığınız önerisi masada mı?” sorusuna “Halen masadadır. Yabancı unsurlar da destekliyor. Uluslararası toplumdan ve bazı yabancı hükümetlerden olumlu etkiler aldık” yanıtını verdi.

“NİKOS İYİ ÇOCUK AMA SINIRI AŞMASIN”

“Kıbrıs sorununun ana konularında Mustafa Akıncı ile anlaşmadığınıza dair bilgiler var” denmesi üzerine “Ne tür bilgiler bunlar?” sorusunu soran Çavuşoğlu, Rum Dışişleri Bakanının açıklamalarına işaret edilince, şunları söyledi:

“Biz Akıncı, KKTC hükümeti ve bütün siyasi partilerle yakın işbirliği içerisindeyiz. Doğal olarak bazı meselelerde yaklaşımlarımız farklı olabilir. Bu durumda ne yapıyoruz? Ada’ya geliyor ve Akıncı’yla, bütün siyasi partilerin başkanlarıyla hep birlikte masa oturuyor gelişmeleri görüşüyoruz. Bazen da onlar bizi ziyaret ediyor. Her halükarda görüşüyor ve ortak bir yol haritasına varıyoruz. Bizim anlaşmazlıklarımız asla Kıbrıs Rum tarafındakiler gibi kesin değil. Bizim tarafta uyum ve işbirliği var. Yine, kamuoyunun uyguladığı baskı açısından da KKTC hükümeti ile Türk hükümeti, Kıbrıs Rum tarafı ve Yunanistan’daki hükümete göre daha rahattır. Her halükarda Kıbrıs Rum tarafı bizi eleştirmeden önce kendisinin ve çözüme karşı olumsuz tavır güden siyasi partilerinin verdiği görüntüye baksın. Öte yandan Sayın Akıncı’nın işini kolaylaştırmak veya engellemek meselesi söz konusu değildir. Biz Türkiye olarak garantör gücüz ve Kıbrıs Türk halkının taleplerini dikkate alırız. Partilerin veya bazı kişilerin görüşü değil Türk tarafının ortak paydası önemlidir. Keza Cenevre’de, Crans Montana’da KKTC ile herkesin gıpta ettiği bir işbirliğimiz oldu. Bunu herkes saptadı. Bu işbirliği devam edecek. Türk tarafı hep bir yol haritasındaki farklı yaklaşımlara koordine oldu. Bu çabanın olumlu sonucunu Cenevre ve Crans Montana’da, müzakere sürecinde aldık. Bu nedenle Dışişleri Bakanı, adı neydi? .. Nikos sınırı aşmasın”