Türkiyede uygulanan hukuk sistemine, Kıta Avrupası sistemi, Kontinental hukuk sistemi veya Sivil Hukuk sistemi denir. Yaptığımız araştırmalarda bu sistemin temelinin 1804 Fransız Medeni Kanununa dayandığını görürüz. 1804 Fransız Medeni Kanununu yaptıran Fransız İmparatoru Napolyon Bonapart olduğu için bazen sistem de Napolyon un ismi ile anılmaktadır. Kontinental sistem dünyanın yarıya yakınında uygulanmaktadır.

Kontinental Avrupa ülkeleri ve bu arada İsviçre de bu sistemi uygulamaktadırlar. İsviçre Medeni Kanununda yer alan Kontinental yargılama yöntemi 1926 yılında Türkiyeye gelmiştir. Türkiye hukuk fakültelerinde okuyanlar doğal olarak usul hukuku adı altında bu sistemi öğrenirler. KKTC hukuk fakültelerinde de Kontinental sistem öğretilmektedir. KKTC hukuk fakülteleri mezunları da Kontinental sistemi öğrenerek mesleğe atılırlar.

KKTC de uygulanan Anglosakson hukuk sistemi ise İngiliz yargıçların uzun bir süreç içinde “Yargılama nasıl adil olabilir?” sorusunu sorarak buldukları kurallardan oluşmaktadır. Bu sistem Kontinental sistemden çok farklıdır.

Anglosakson hukuk sisteminin yani İngiliz usul hukukunun İngiltere hukuk fakültelerinde öğretildiği sanılır. Halbuki gerçek böyle değildir. İngiltere’de avukat veya yargıç olarak çalışabilmek için önce bir hukuk fakültesinden mezun olmak ve daha sonra da usul hukukunun okutulduğu bir yüksek okul olan “Inns of Court” dan mezun olmak gerekir. Fakültelerde genel hukuk bilgileri öğretilir. Yüksek okulda ise usul hukuku yani sistem öğretilir.

İngiltere’de avukat veya yargıç olmak için her iki okuldan mezun olmak zorunlu olduğu halde Kıbrısta bu okullardan birinden mezun olmak yeterlidir. Kıbrıslı Türk öğrenciler genellikle, bir fakülteden mezun olup mesleğe atılırlar. Böylece İngilterede hukuk tahsili yapanlar da sistemi öğrenme fırsatı bulamamaktadırlar.

Bu nedenlerle KKTC de hukukçuların sistemi öğrenmeden meslek icra etmesi sorunu ortaya çıkmıştır. Hukukçuların okullarda öğrenemedikleri sistem ile ilgili bilgileri özel bir gayret ile öğrenmeleri mümkün olabilir. Ancak çalışıp para kazanmaya başlayan bir hukukçunun genellikle bunu yapacak vakti olmaz. Bu nedenle KKTC, sistemi öğrenme olanağı bulamayan hukukçuların çalıştığı bir yer olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Yargıya yönelik şikayetlerin artmasının nedeni bu olabilir..

Birlikte çalıştığım hukukçu arkadaşlarla okullarda öğrenemediğimiz Anglosakson hukuk sistemini öğrenmek için özel bir gayret gösterdik. En fazla yararlandığımız kitap “Odgers on Pleadings and Practice” isimli kitap oldu. Bunun yanı sıra bazı İngiltere Yargıtay kararlarından da çok yararlandık. Yaptığımız çalışmalar sonunda elde ettiğimiz bilgilerle “Kusursuz Yargı Oluşturma Çabaları” isimli kitabı yazdım. Bu kitapta, Kıbrısta uygulanan Anglosakson sistem ile Türkiye’de uygulanan Kontinental sistemi inceleyerek farklarını anlatmaya çalıştım.

Bugün yargının saygınlığı tartışma konumuz olduğu için bu bilgileri sizlerle de paylaşmaya çalışacağım. Niçin Anglosakson sistemin temel ilkelerine bağlı kalındığı zaman halkın yargıya daha büyük saygı duyduğunu öğreneceğiz.



Devam edecek.