Mirasçılıktan çıkarma mirasbırakana mirasçısını mirastan uzaklaştırma imkânı veren bir ölüme bağlı bir tasarruftur. Sadece saklı paylı mirasçılar mirasçılıktan çıkarılabilir. Mirasçılıktan çıkarma, saklı payın tamamı için yapılabileceği gibi bir kısmı içinde yapılabilir, kural olarak vasiyetnameyle yapılsa da miras sözleşmesiyle de yapılabilmektedir.
Mirasçılıktan çıkarma mirasçıya yönelik ağır bir yaptırım olmasından dolayı mirasçılıktan çıkarma sebepleri Türk Medeni Kanunu madde 510 ve 513’de belirlenmiştir. Kanuna göre, mirasçılıktan çıkarma; cezai ve koruyucu olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır.

1. Cezai Mirasçılıktan Çıkarma
Cezai mirasçılıktan çıkarma iki sebeple mümkündür. İlk sebep mirasçının, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemesidir. Buradaki ağır sözcüğü ceza hukuku anlamında kullanılmamıştır. Yani burada önemli olan işlenen suçun aile bağlarını koparmasıdır. İşlenen suçun aile bağlarını koparacak nitelikte olup olmadığı hâkimin takdirindedir. Ayrıca burada suçtan söz edildiği için fiilin hukuka aykırı ve kusurlu olması gerekmektedir.
Maddede bahsedilen yakınlardan kast edilen sadece kan bağı olan kişiler değildir. Örneğin çok sevdiği bir arkadaşı da yakın teriminin kapsamına girmektedir. Aralarında sıkı bağ olması ve kişiye karşı bir suç işlendiğinde mirasbırakanın kendisine karşı işlenmiş gibi hissetmesi yeterlidir.
Cezai mirasçılıktan çıkarmada ikinci sebep ise mirasçının mirasbırakana veya mirasbırakanın aile üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde yerine getirmemesidir. Aile hukukundan doğan yükümlülüklerin ihlaline nafaka borcunun yerine getirilmemesi ve eşe karşı sadakat yükümlülüğünün ihlali örnek olarak gösterilebilir.
Türk Medeni Kanunu 511/1’e göre mirasçılıktan çıkarılan kişi mirastan pay alamayacağı gibi tenkis davası da açamayacaktır. Mirasbırakan aksini öngörmediği sürece de mirasçılıktan çıkarılan kişinin payı mirasbırakandan önce ölmüş gibi altsoyuna geçecektir.
Mirasbırakanın çıkarma sebebi hakkında açık bir yanılmaya düşmesi halinde veya geçerlilik koşullarında bir eksiklik bulunması nedeniyle mirasçı iptal davası açarak ölüme bağlı tasarrufu geçersiz hale getirebilir. İptal davası mirasçının son yerleşim yeri olan asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.
Sebebin gösterilmemiş olduğu ya da gösterilen sebebin yeterli olmadığı hallerde ise tenkis davası açılarak saklı pay talep edilebilir.
Ayrıca mirasbırakan yapacağı yeni bir ölüme bağlı tasarruf ile mirasçılıktan çıkarma kararından dönebilmektedir. Bunun sonucunda mirasçılıktan çıkarma artık hüküm ifade etmez.

2. Koruyucu Mirasçılıktan Çıkarma
Sadece mirasbırakanın altsoyu için uygulanan koruyucu mirasçılıktan çıkarma mirasçıyı cezalandırmayı değil, mirasçının altsoyunu korumayı amaçlamaktadır. Koruyucu mirasçılıktan çıkarmanın ilk şartı alacaklılarının mirasçı aleyhine aciz vesikası çıkartmış olmasıdır. İkinci şart ise mirasbırakanın mirasçılıktan çıkardığı altsoyunun saklı payının yarısını mirasçısının çocuğuna tahsis etmesidir. Koruyu mirasçılıktan çıkarmanın geçersizliği madde 513/2 de düzenlenmiştir. Bu maddeye göre miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olur.