Yazının başlığı, okuyucuya cazip gelirse, o yazıya bir göz atar. Tabii bu devamlı köşe yazarlarını okumayanlar için geçerlidir. Sanırım bu yazımın başlığı biraz böyle olacak. Mesarya’da şu zamanda eşek yok gibi. Toplasan 10 taneyi geçmez. Yeni nesil eşeğin ne olduğunu çoğunlukla bilmez. Oldu olacak, eşek hakkında biraz bilgi vereyim. Kıbrıs eşeği iriliği bakımından dünyada ün yapmıştır. Buna rağmen, Kıbrıs’ın her yerinde, eşekler ayni boyda değillerdir. Dağlık yörelerdeki eşekler daha ufak tefek, ovalık yörelerde eşekler daha iri olurlar. Dolayısı ile Mesarya eşeği adanın en iri eşeğidir. Hatırlarım, eşeğe, binek taşı dedikleri 50–60 cm yüksekliğindeki taşa çıkılıp öyle binilirdi. Yani eşek binek hayvanı olarak, kullanıldığı gibi, yük taşımacılığında da kullanılıyordu. Tarla sürmekte eşeğin yardımı çoktu. Çifte gidileceğinde yine tohum eşeğin sırtına yüklenirdi. Kısacası eşek Mesaryalı’nın eli ayağı idi. Eşek üç yılda bir yavru verir ve hamilelik süresi 12 aydır. Mayısta çiftleşir yine mayısta doğurur.
Vadili Belediyesi, köyün önemli kavşaklarından birisine, dolapta koşulu temsili bir eşek maketi yapmış. Çokta hoş olmuş. Sadece gözlerini güzel yapamamışlar, herhalde onu da düzeltecekler. Eşeğin gözü ceylanın gözü gibi en güzel gözlü hayvanlardandır. Şimdi gelelim esas meseleye. Çocukluğumdan beri Mesarya’da eşekler ile ilgili duyduğum sözler ve aklıma takılan sorular vardır. (Bir kalbur samanı iki eşeğe pay edemez) .Acaba, saman pay edilemediği için mi eşekler azaldı?
Bir söz daha var (eşeği süren osuruğuna katlanır). (Eşek sudan gelinceye kadar seni döverim.) Ne manaya gelir? Beni en çok düşündüren ve şaşırtan söz budur.
Burada zaman birimi nedir? Eşek sudan ne kadar zamanda gelir? Yani bu zaman birimi ne kadardır? Akla bir başka soru gelir, eşek suya gitti. Gittiği yerden dönmesi niye bu kadar uzun sürecek? Suya giden ayni eşek değil mi? Gittiği yoldan dönemez mi? Eşek suya ne kadar zamanda gider? Gitmesi değil de gelmesi niye uzun sürer?
Ortalama bir adam ne kadar sürede dayak yer? Bu oranın eşeğin sudan gelinceye kadarki süresi ile ilişkisi nedir? Neden başka bir hayvan değil de eşeğin sudan gelme süresi zaman birimi olarak kullanılır? Çocukken hep bu sorulara cevap aramıştım, bir türlü cevabını bana söyleyen olmamıştı. Aradan bunca yıl geçti yine soruyorum. Ama yine cevap yok.