Suna ERDEN

Kıbrıs’ta bir dönem hüküm süren Venediklilerin, Larnaka Limasol arasında bulunan Lefkara köyüne sık sık gitmesi ve Venedik Asilzadelerin getirdiği dantel ile yerli halkın nakışının birbirinden etkilenmesinden ortaya çıkan Lefkara işi, Kıbrıs kültürünün ayrılmaz bir parçası. Geometrik ve tarihi motiflerle şekillenen Lefkara işinde, Kıbrıs’a özgü farklı motifler de bulunuyor. Sadece beyaz ve yeşil (ekru) olan iki renk ip ile hayat bulan Lefkara işi geleneğini ise günümüzde çok az kişi sürdürüyor.Lefkara geleneğini sürdürenlerden biri olan Meryem Anız, annesi el işi öğretmeni olduğu için küçük yaşlarda el işlerine merak salmaya başladığını söyledi. Star Kıbrıs Pazar Eki okuyucuları için Meryem Anız ile Lefkara işini konuştuk.

Bize kısaca kendinizden bahseder misiniz?
Lefkoşa’da doğdum. Tüm hayatım burada geçti.Evliyim,biri 22 diğeri 14 yaşında iki çocuk annesiyim. Uzun yıllar reklam sektöründe çalıştım. İkinci çocuğuma hamile kaldıktan sonra çalışmaya ara verdim.8 yıl aradan sonra eski işime geri dönmedim. Yeni bir şey denemek istedim ve 3 ay önce Büyük Han’da kendi emeğimle yaptığım el işlerini satabileceğim bir yer açtım. Özellikle kültürümüzün bir parçası olan Lefkara işi yapıyorum.

Lefkara işine ilgiliniz ne zaman başladı?
Küçük yaşlardan itibaren el işlerine ilgim vardı. Annem İlkay Günhan köy kurslarında öğretmenlik yapıyordu. El işi öğrenmek isteyen kadınlara Lefkara, Lapta işi gibi Kıbrıs’a özgü motifleri öğretiyordu. El sanatları ile içi içe büyüdüğüm için çok genç yaşlarda bu işlerle ilgilenmeye başladım. Uzun bir süre çalışmaya ara verince kendimi geliştirmek için el işleri öğreten kurslara gittim. Lefkara, Lapta işi gibi kültürümüzün bir parçası olan işleri öğrendim. İlk önceleri eşe dosta, çevreye, yakınlara sipariş üzerine Lefkara gibi el işlerini yaptım.7 yıl boyunca kendi çapımda bu işi yürüttüm.3 ay önce de el emeklerimi sergileyebileceğim ve satışa sunabileceğim bir yer açtım.

Bize Lefkara işini anlatır mısınız?
Lefkara işi emek isteyen, oldukça zor ve zaman alan bir iştir. Nakışı işlerken devamlı saymanınız gerekir. Bir teli bile kaybettiğinizde tüm nakış bozular ve yeniden söküp yapmak zorunda kalırsınız. Keten çok ince ve nakış işlenecek delikler çok küçük, bu da işin daha da zorlaşmasına neden oluyor. Bu yüzden nakış işlerken kasnağa büyüteç tutturuyorum. Lefkara işi, genellikle çay kutusu, tepsi, örtü süslemek için kullanılıyor.

Lefkara işlerken desenleri nasıl seçiyorsunuz?
Lefkara’nın kendine özgü motifleri vardır. Özellikle hurmalı kare ve yıldız en çok kullanılan desenlerdir. Ancak ben, nakışı işlerken kendi fikirlerimi de katıyorum. O zaman ortaya daha renkli desenler çıkıyor. Ayrıca okulda Lefkara işinin tarihçesini anlatmışlardı. 14.Yüzyılda var olan birçok motifin günümüzde kaybolduğunu söylemişlerdi.Lefkara işi, nesilden nesile aktarılarak bugünlere geldi ancak yıllar içinde Lefkara işine şekil veren birçok motif yok oldu.

Lefkara işine ilgi var mı?
Eskiden ilgi yoktu, şimdi daha çok ilgi var. Bu bizim kültürümüzün bir parçası, bitmeye yüz tutmuş bir iş. El işlerine ilgi artmasının sebeplerinden biri kursların açılması oldu. Çünkü el işlerini bilen ve yapan yoktu. Kurslar sayesinde el işleri yeniden gün yüzüne çıktı. Eskiden genelde kızların çeyizine konurdu, şimdi ise süs olarak kullanılıyor.

Lefkara işine en fazla hangi kesim ilgi gösteriyor?
En fazla ilgiyi yabancı turistler gösteriyor. Lefkara işini en çok satın alanlar ya Almanlar ya da İngilizler oluyor. Kıbrıslı Türklerin de ilgisi var ancak yabancılar kadar değil. Yerli turistler ise fiyatları çok pahalı buluyor. Hâlbuki el emeği, göz nuru olan bu işler kıymetli olmalı. Günümüzde fabrika ürünü Lefkara işleri var ama elle işlenen kadar güzel değil.

Gençlerin el işlerine ilgisi var mı?
Benim kızım 22 yaşında, el işlerine hiç ilgisi yok. Daha doğrusu günümüz gençlerinin el işlerine ilgisi yok. Yanından geçipte bakmayan bile var. Eskiden evlenecek genç kızların çeyizine özellikle Lefkara işleri konurdu. Şimdi ise süs olarak yapılıp satılıyor. Sanırım bizim nesil ile birlikte el işleri de tarih olacak.