Norveç denince akla öncelikle görkemli fiyortları, Viking geçmişi, göz alıcı kuzey ışıkları ve zengin somon balığı gibi deniz ürünleri gelir. Ayrıca, dünyanın en refah seviyesi yüksek ve zengin ülkelerinden biri olması, doğal güzellikleri ve sakin yapısıyla bilinir. Yaklaşık 20-25 bin civarında Türk’ün yaşadığı ve 5,6 milyon nüfusa sahip Norveç’te 8 Eylül Pazartesi genel seçim yapılacak. Dört yıllık bir süre için Storting denilen meclisin 169 üyesi seçilecek.
* * * *
13 Eylül 2021’de yapılan son seçimde İşçi Partisi en çok oyu almıştı. İşçi Partisi ile Merkez Parti çoğunluğu sağlayamasa da bir azınlık hükümeti kurmuşlardı. Ancak bu yılın Ocak ayında AB enerji piyasası paketiyle ilgili anlaşmazlık, Norveç'teki iktidar koalisyonunun çökmesine yol açtı. Merkez Partisi ayrıldı. Norveç Anayasası’na göre erken seçim mümkün olmadığı için İşçi Partisi, Eylül’de yapılması gereken genel seçime kadar tek başına azınlık hükümetine devam etti.
* * * *
Norveç biraz değişik bir ülke... Örneğin Norveç’teki evde yaşayanlardan birisinin doğum günüyse, o gün evin kapısına bayrak asılması çok yaygın bir gelenektir. NATO üyesi ama AB’ye girmeyi ısrarla reddediyor. AB üyesi olmasa da Avrupa Ekonomik Alanı üyesi... AB ile yakın ilişki içinde. Zaten koalisyonun çökmesine AB’nin 'Tüm Avrupalılar İçin Temiz Enerji' adlı bir enerji piyasası paketi oldu. İşçi Partisi paketi Norveç’e de adapte etmek istiyordu. Koalisyon ortağı Merkez Parti ise ‘olmaz‘ deyip ayrıldı.
* * * *
Norveç'in refah devleti modeli, servetin yeniden dağıtımı temeline dayanıyor adeta... Bu seçimde kilit konu ise ‘servet vergisi‘... Bu yüzden Norveç genel seçimleri öncesinde, Avrupa'nın zenginlerinin dikkati Oslo'ya odaklanmış durumda. İktidardaki İşçi Partisi, 'zenginlerin refah devletinin sürdürülmesine katkıda bulunması gerektiği' konusunda ısrarcı. Norveç'te merkez sol hükümetin göreve gelmesinin ardından servet vergisini yüzde 1,1'e çıkarması süper zengin Norveçlileri memnun etmedi.
* * * *
Buna karşılık, merkez sağ partiler, 'yüksek vergi oranlarının yetenek ve sermayeyi yurt dışına kaçırdığını' savunarak reform için kampanya yürütüyor... Bu nedenle, Norveç genel seçimlerinin sonucunun, servet vergisi açısından Avrupa genelinde dalga etkisi yaratması bekleniyor. Çünkü Avrupa'da servet vergisi tartışması yaygınlaşıyor. Örneğin İsviçre Kasım ayında en zengin vatandaşlar için veraset vergilerinin artırılması konusunda bir referandumla karşı karşıya.
* * * *
Evet, Norveç'te net servet vergisi bireylerin varlıklarından borçları çıkarıldıktan sonra kalan net serveti üzerinden hesaplanıyor. Bireyler için 1,7 milyon Norveç Kronu (yaklaşık 150.000 avro) ve evli çiftler için 3,4 milyon Norveç Kronu (yaklaşık 300.000 EUR) tutarındaki net vergi tabanını aşan varlıklar vergiye tabi tutuluyor. Bu sadece gayrimenkul değil, kişinin sahip olduğu tüm varlıkları kapsayan bir vergi... Örneğin Kripto para da servet vergisi hesaplamasında dikkate alınıyor. Gerçek geliri olmayanlar da vergi ödemek zorunda
* * * *
Norveç petrol zengini bir İskandinav ülkesi… Değişken petrol fiyatlarına karşı ekonomiyi korumak, sosyal sigorta fonuna destek olmak 1990’da Norveç Varlık Fonu kurulmuş… Devlet harcamalarının yaklaşık beşte biri varlık fonundan alınıyor… 1,75 trilyon Dolar ile dünyanın en büyük varlık fonu olan Norveç Varlık Fonu, Fon, geçen yıl 222 milyar dolarla rekor yıllık kar elde ederek en yüksek yıllık kazancı elde etmiş.
* * * *
Norveç Varlık Fonu 2008'den itibaren Türk şirketlerine yaptığı yatırımları artırmış, 2024 sonu itibarıyla bazı şirketlere 1,5 milyar dolar yatırmış. Norveç ile Türkiye’nin ticaret hacmi de 1,5 milyar dolar civarında… (ihracat: 729 milyon dolar; ithalat: 776 milyon dolar)… Yılda 300 bin civarında Norveçli turist Türkiye’ye geliyor… Değişik bir ülkenin seçimi de değişik olabiliyor… Yılda ek sadece 222 milyar dolar fon gelirine rağmen seçimin konusu 'servet vergisi' olabiliyor...