Detaylara girmeden özetleyelim. Sol liberal eğilimli D66 Partisi geçen hafta Hollanda parlamento seçiminde çarpıcı bir başarı elde etti. Merkezci parti, 2023'teki önceki seçimlere göre neredeyse üç kat daha fazla olan 26 sandalye kazandı D66 lideri 38 yaşındaki Job Jetten'in konut, enerji ve göç konularında köprü kurma ve sorun çözme odaklı yaklaşımı, ‘kışkıtıcı polemiklerden ve kutuplaşmadan bıkmış seçmenlerin ilgisini çekti‘ deniliyor.
* * * *
Aşırı sağın liderliğindeki bir hükümetle kısa ve kaotik bir deneyimin ardından D66 Partisi’nin bu seçim başarısı Hollanda ve genel olarak Avrupa için iyi bir sonuç olarak görülüyor. Kim kazandı sorusunun cevabı Job Jetten’dir. Bir koalisyon kurmayı başarırsa da Hollanda'nın en genç başbakanı olacak. Liberal siyasetçi, geçen ay D66 partisini, Barack Obama'yı örnek alan umut ve birlik mesajıyla beşinci sıradan birinci sıraya taşıdı.
* * * *
Kampanya sloganı ' Het kan wél' (' Mümkün' veya 'Evet, yapabiliriz') oldu. Önümüzdeki aylarda, potansiyel müttefiklerini anlaşmazlıklarını aşmaya ve hükümetine katılmaya ikna için aynı enerjiye ihtiyaç duyacağı muhakkak... 2004 yılında, Jetten 17 yaşındayken, İslam karşıtı provokatör ve film yapımcısı Theo van Gogh, radikalleşmiş bir Hollandalı-Faslı tarafından öldürüldü. Bu, aşırı sağın yükselişinin önünü açan dönüm noktasıydı.
* * * *
Jetten'in memleketi Uden'deki bir İslami ilkokul, kısa süre sonra yakıldı ve kundaklamayla ilgili altı erkek çocuk tutuklandı ve bunlardan dördü suçlu bulundu. Jetten, sanıklardan bazılarını tanıdığını, futbol takımı arkadaşları olduklarını söyledi. Rob Jetten, bunun üzerine toplumsal ayrışmaları gidermeye kararlı bir şekilde genç yaşta siyasete atıldığını söylüyor. 'Dünyaya köyümüzün, manşetlerden çok daha fazlası olduğunu göstermek istedim‘ diyor.
* * * *
2023’de D66 partisinin lideri olan Jetten, gençliğindeki hedefini şimdi ulusal düzeyde göstermek istediğini söylüyor. Gençliğinde 400 metre koşuda ulusal şampiyon olan yetenekli bir koşucu... Feyenoord taraftarı ve hâlâ düzenli olarak koşuyor ve kickboks yapıyormuş. Hollanda'nın bir sonraki başbakanı olacağı kesin görünüyor. Ancak kolay değil. Daha gidilecek çok yol var. Hollanda siyaseti çok parçalı. Mecliste 15 parti var.
* * * *
Hollanda siyasetini bilen bilir. Öncelikle, koalisyon görüşmelerini yönetecek bir aracı atanıyor. Koalisyon formüllerini araştıran bir tür keşifçi/müzakereci. Liberal D66 partisi , koalisyonun şansını değerlendirmekle görevli Wouter Koolmees'i müzakereci olarak atadı. Koolmees, tanınmış bir eski D66 bakanı ve şu anda ulusal demiryolu şirketinin CEO'su. 15 partinin parlamento grup liderlerinin tamamı atamayı onayladı.
* * * *
İstikrarlı bir çoğunluk için en az dört partiye ihtiyaç var.. D66 partisi, sağ-liberal VVD, Hristiyan Demokrat CDA ve kırmızı-yeşil GroenLinks-PvdA ittifakıyla merkez sol bir koalisyon kurulmasını arzu ediyor. Ancak VVD, Sosyal Demokratlar ve Yeşiller ile işbirliği yapmak istemiyor. Koalisyon müzakerelerinin zorlu ve uzun sürmesi bekleniyor. Yeni bir hükümet kurulana kadar Başbakan Dick Schoof geçici olarak görevde kalacak.
* * * *
Siyasi analistler ‘Milyonlarca Hollandalı arasında siyasette bir değişim arzusu güçlü. Ve şüphesiz, bu yüzden her ikisi de kutuplaşma yerine birliği ön planda tutan D66 ve CDA tarafından temsil edilen bir merkez seçimden seçimlerden güçlenerek çıktı‘ diyorlar. Ancak unutmamak gerekir ki aşırı sağ blok da zayıflamadı. Tam tersine. Aşırı sağ partiler oylarını artırdı ve şu anda tüm sandalyelerin neredeyse üçte birini elinde tutuyor.
* * * *
Hollanda güçlü bir ekonomiye sahip değişik bir ülke. Alanı Konya’dan çok az büyük olmasına karşılık dünyada 16. en büyük ekonomiye sahip. AB’nin de beşinci büyük ekonomisi. 16. Yüzyıl’dan beri gemicilik, balıkçılık, ticaret ve bankacılık Hollanda ekonomisinin en önemli sektörleri. Dünyanın en fazla ihracat yapan ilk on ülkesinden biri. Türkiye ile ticaret hacmi 8 milyar dolar civarında.
* * * *
Pek bilinmez ama doğrudan yabancı yatırımcılar arasında Türkiye'de en çok yatırımı olan ülke 22 milyar dolar ile Hollanda’dır. Türkiye’de 2800 civarında Holanda sermayeli şirket var. Her yıl Türkiye’ye ortalama bir milyon Hollandalı turist geliyor. Türkiye’de yerleşik 6 bin civarında Hollandalı var. Hollanda’da ise 450 bir civarında Türk yaşıyor. Tüm bunlar ışığında Hollanda’daki siyasi gelişmeleri yakından takip etmek de yarar var sanırım.

Bugün 10 Kasım... Mustafa Kemal Atatürk'ü, ölümünün 87. yılında bir kez daha saygı, minnet ve özlemle anıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk ve silah arkadaşlarının ruhu şad olsun.