Receb, tazim ve saygı anlamına gelir, îslâm öncesi Araplar Receb ayına ayrı bir ehemmiyet verirler, saygı gösterir ve şanını yüceltirlerdi. Receb ayı gelince kılıçlar kınına sokulur, oklar torbalarına yerleştirilir, derin ve kanlı husumetlerin üzerine geçici de olsa bir sükûnet örtüsü çekilirdi. Artık o gürültülü ve korkunç çöller tatlı bir huzurun baharına dalar, her taraf bir güven ve selâmet sahasına dönerdi. Öyle ki, bu ayda bir kimse babasının katiline rastlasa bile başını kaldırıp kaşına bakmazdı. Bu aya 'sağır ay' denilmesi de sükûnet mevsimi olmasındandır.
İslâmiyet gelince de Receb ayına mahsus olan saygı devam ettirildi. Bilhassa Regaib ve Mi'rac gibi gecelerle şereflendirildi.
Resul-i Ekrem Efendimiz dualarında, 'Allahım! Receb'i ve Şâban'ı hakkımızda hayırlı ve mübarek kıl, bizi Ramazan'a ulaştır' buyururlardı. (Camiü's-sağir, 2/90)
Receb'e, 'recm ayı' da denir. Buna göre, mü'minlerin eziyet ve zahmet vermemesi için şeytanlar bu ayda taşlanır, kovulup uzaklaştırılır.
Receb kelimesindeki 'R' Allah'ın rahmetine, 'C' Allah'ın cömertliğine ve yardımına, 'B' ise Allah'ın birrine (iyilik ve ihsanına) işaret eder.
Receb ayına 'mutahhar' denmesinin sebebi, bu ayı oruçlu geçirenlerin günah ve hatalarından temizlenip paklanmasıdır. Receb ayının Peygamberler tarihinde ayrı bir yeri vardır. Meselâ, Nuh Aleyhisselâm ve kavmi Receb ayında gemiye binmiş ve tufandan kurtulmuşlardır.
Receb ayı Hicrî ayların yedincisi ve Ramazan'dan iki ay öncesidir. Fazileti bakımından ayrı bir yeri vardır. Regaib ve Mi'rac gibi mübarek geceleri içinde bulundurması faziletini daha da arttırmaktadır. Ayrıca, Kur'ân'da haram ayları olarak geçen dört aydan birisi olması, Müslüman kalblerdeki yerini bir kat daha artırmıştır.
Receb ayı, 'üç aylar' olarak bilinen mübarek bir mevsimin ilk ayıdır. Bu aylara 'çok sevaplı ibadet ayları' diyen Bediüzzaman, onların kazandırdıkları sevap ve mükâfatlar bakımından, mü'minlerin önünde nasıl bir kademeli yükselişe vesilesi olduklarına şöyle işaret eder:
'Her hasenenin (ibadetin) sevabı başka vakitte on ise, Receb-i Şerifte yüzden geçer, Şâban-ı Muazzamada üç yüzden ziyade ve Ramazan-ı Mübarekte bine çıkar ve Cuma gecelerinde binlere ve Leyle-i Kadirde (Kadir Gecesinde) otuz bine çıkar.'(Şualar, 416)
Buna göre Receb ayında işlenen ibadet, edilen iyilik, yapılan hizmetlerin manevî ecri ve sevabı bire yüz verilmektedir. Bunun için mü'minler bu aydaki nasiplerini arttırmak maksadıyla daha çok gayret sarf ederler. Hayır ve hasenata biraz daha ağırlık verirler.
Bazı hikmet ehli âlimler Receb ayı hakkında şu yorumları getirmişlerdir:
Receb eza ve cefâyı terk içindir, Şaban amel ve vefa içindir, Ramazan sıdk ve safa içindir.
Receb tevbe ve pişmanlık ayıdır, Şaban muhabbet ayıdır, Ramazan kurbet (Allah'a yakınlık) ayıdır.
Receb hürmet ayıdır, Şaban hizmet ayıdır, Ramazan nimet ayıdır.
Receb ibadet ayıdır, Şaban dünyanın safasını terk etme ayıdır, Ramazan ibadetlerin mükafatını artıran aydır.
Büyük tasavvuf ehli Zünnün Mısrî der ki:
'Receb ekme ayıdır, Şaban sulama ayıdır, Ramazan derleyip toplama ayıdır. Herkes ne ekerse onu biçer, ne yaparsa cezasını çeker. Bir kimse ekimi bırakırsa, hasat zamanı ekmediğine pişman olur. Kıyamet gününde ise çok kötü duruma düşer.' (Aldürkadir Geylani, Üç aylar ve Faziletleri)
Ömrümüzün kısalığı yapılacak görevlerin büyüklüğü insanın cennete namzet oluşu çerçevesinde recep ve üç aylar kıymetini bilenler için fırsat mevsimi..En iyi şekilde istifade etmek temennisi ile; üç aylarınız ve kandil geceleriniz hayırlara vesile olsun..
ÜÇ AYLAR VE TEVBE
'Estağfirullâhe'l-Azîme'llezî la ilahe illâ hû el-Hay-yü'1-Kayyûmu ve etûbü ileyh. Tevbete abdin zâlimin li-nefsihî lâ-yemlikü li-nefsihî mevten velâ hayâten velâ nüşûrâ.'
Mânâsı: 'Hayat sahibi olan, her şeyi idare edip ayakta tutan, kendisinden başka hiçbir ilâh bulunmayan Allah'tan mağfiret dilerim. Kendi nefsine zulmetmiş kulun tevbesi gibi Ona tevbe ederim. Öyle bir kul ki, kendi nefsi adına ne ölüme, ne hayata ve ne de tekrar dirilmeye sahip değildir.' (Mecmuatü'l-ahzab, 1/599)
ÜÇ AYLAR VE DUA
Hz. Ali'nin Receb ayında şu şekilde dua ettiği rivayet edillir:'Allahım, salat eyle Muhammed Aleyhissalâtü Vesselamın üzerine; hikmet yıldızları ve devamlı nimet ve ismet kaynağı ehl-i beytine.
Allahım, beni her türlü kötülükten koru. Beni unutkan etme ve gaflet üzerinde bırakma. Sonumu da hasret ve pişmanlıkla bitirme. Benden razı ve hoşnut ol. Senin mağfiretin zalimler içindir, ben de nefsime zulmettim.
Allahım, beni bağışla, beni bağışlamakla Sana bir zarar gelmez. Bana nimetlerini ihsan et, bana vermekle senin ihsanın azalmaz. Senin rahmetin geniş ve boldur. Hikmetlerin ise hoş ve güzeldir.
Allahım, bana sıhhat ve afiyet ver. Güven ve huzur ihsan eyle. Şükür ve takvaya ulaştır.
ÜÇ AYLARI DEĞERLENDİRMEK
Allah (cc), bazı insanları ve mekânları diğerlerinden, bazı günleri diğer günlerden ve bazı ayları da diğer aylardan daha faziletli kılmış. Mesela peygamberler diğer insanlardan daha faziletli. Mescid-i Haram, Mescid-i Aksâ ve Mescid-i Nebevî diğer mescitlerden daha kutsal. Cuma, günler arasında en özeli, çünkü Müslümanların bayram günü. Aynı bu şekilde üç aylar diye nitelendirdiğimiz Recep, Şaban ve Ramazan ayları da diğer aylardan daha hayırlı. Rasûlullah (sas) bir hadis-i şerifinde; “Recep Allah’ın ayı, Şaban benim ayım ve Ramazan ümmetimin ayıdır.” buyurmuş. Ayrıca Peygamber Efendimiz, Recep ayı girince, “Allah’ım! Recep ve Şaban’ı bize mübarek kıl! Bizi Ramazan’a ulaştır.” diye dua edermiş.
Sair vakitlerde hayır ve hasenata on sevap veriliyorsa; Recep, Şaban ve Ramazan aylarında kat kat fazla sevap veriliyor. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Davut Aydüz, üç aylardan istifade etmemiz gerektiğini ifade ediyor. Aydüz’e göre, bu mübarek aylarda Allah’a yakınlaşmanın püf noktaları var: Ahirete yönelik amellerini diğer vakitlere nispetle arttırmak, nafile ve kaza namazı kılmak, nafile oruç tutmak, daha fazla dua etmek, zikretmek, tövbe ve istiğfarda bulunmak, Kur’an ikliminde bulunmak, hayırlı ilme yönelmek, yetim, kimsesiz, fakir ve yoksullara daha fazla yardım etmek.
HAFTANIN AYETİ:
Şüphesiz Allah’ın gökleri ve yeri yarattığı günkü yazısında, Allah katında ayların sayısı on ikidir. Bunlardan dördü haram aylardır. İşte bu Allah’ın dosdoğru kanunudur. Öyleyse o aylarda kendinize zulmetmeyin. Fakat Allah’a ortak koşanlar sizinle nasıl topyekûn savaşıyorlarsa, siz de onlarla topyekûn savaşın. Bilin ki Allah, kendine karşı gelmekten sakınanlarla beraberdir. Tevbe Sûresi 36
HAFTANIN HADİSİ:
Rasûlullah (sas) bir hadis-i şerifinde; “Recep Allah’ın ayı, Şaban benim ayım ve Ramazan ümmetimin ayıdır.” buyurmuş. Ayrıca Peygamber Efendimiz, Recep ayı girince, “Allah’ım! Recep ve Şaban’ı bize mübarek kıl! Bizi Ramazan’a ulaştır.” diye dua edermiş.
HAFTANINDUASI:
Allahım, Senden sabır ve doğruluk istiyorum. Bana işimde kolaylık ver. İşlerimi güçlükle gördürme. Aileme, çocuklarıma ve kardeşlerime iyilik ve ihsanda bulun. Onları mü'min ve Müslümanlardan kıl ve bu şekilde dünyadan ayrılmalarını nasip eyle.'