On altıncı yüzyıl İtalyan Tiyatrosu’nun en iyi güldürüsü kabul edilen Machiavelli’nin yetmiş sayfalık oyunu Adamotu (La Mandragola 1520) Samim Sinanoğlu tarafından çevrilerek (2009) Mitos Boyut Yayınlarınca basılıyor.

İtalyan düşünürü, tarih ve siyaset bilimci, yazar Niccolo Machiavelli(1469-1527), Floransa’da doğuyor. Yaşadığı topraklar Fransa tarafından işgal edilince yönetimdeki Mediciler düşüyor. Onlar Meclisi’ yönetimi sonrası Mediciler tekrar iktidara geçiyor. Medici Ailesi’ne düzenlenen komploya karıştığı kuşkusuyla üç ay hapiste işkence görüyor(1513). Serbest bırakıldığında işsiz kalıyor, inzivaya çekiliyor. Machiavelli, Medici ailesiyle bağlarını düzelterek onların himayesine giriyor fakat iktidardan düşmeleriyle onların zamanında önemli görevlerde yer aldığı için yeni yönetimce tekrar istenilmeyen kişi addediliyor.
Kendine güvenilmediği için hayal kırıklığına uğramış olarak(1527) hayata veda ediyor. Machiavelli sürgündeyken(1513-1520) ciddi konulu üç büyük eserinden başka, hafif konulu, hayali, fakat aynı zamanda toplumun yaralarına parmak basan bir eser meydana getiriyor. Yazar eserinde mizahi üslupla günlük yaşamı, kiliseyi, düzeni hicvederken, hükümdara göndermeler yapıyor, soyluların toplum içindeki yerine alayımsı bir yaklaşımla değiniyor.
Oyun görünürde bir güldürüdür. Genç ve güzel bir kadın olan Lucrezia yaşlı Nicia ile evlidir. Çocuk düşkünü Nicia çocuk sahibi olmak ister ve bu nedenle her yola başvurur.
Lugirio, Nicia’ya yakın ve ona tavsiyelerde bulunan bir dalkavuktur. Sonradan tanıştığı Callimaco isimli bir kentsoyluya da tavsiyelerde bulunur. Lucrezia’ya göz koymuş olan Callimaco, Lugirio’nun önerisiyle kendini bir doktor olarak tanıtır ve onun sözde kısırlığına adamotu şerbetinin çare olacağını ileri sürer. Ancak bu şerbeti içen kadın ile ilişkiye giren kişinin öleceği bilgisini de verir. Düzmece öyküye Nicia inanır. Kendi ölmesin diye yerine başka birinin eşiyle ilişkiye girmesi önerisini olumlu karşılar
Lucrezia başlangıçta gönülsüzdür. Annesinin baskıları ve rahibin “Sonuç olarak mutlak iyilik getirecek bir şey söz konusuyken, kötülüğün şüpheli olduğu durumlarda iyi olan şey yapılmalıdır, üstelik eşe itaat, dinen de desteklenmektedir”(s;45) sözleriyle ikna olur. Lugirio, Nicia’ya bu amaçla aklı başında olmayan bir serseri bulunabileceğini söyler. Bu serseri ise kılık değiştirmiş Callimaco’dur.
Lucrezia, Nicia, Callimaco, Rahip Timoteo, Sostrata ve Ligurio birer simgedir aslında. Adamotu bitkisinden elde edilen şurup; politik söylemler, vaftiz babalık; saraya erke en yakın veya yakınmış gibi görünen kişi, doğacak erkek varis; erki güçlendirme, çocuk isteği; tahta sahip olma kavramlarını akla getiriyor. Aynı bakış açısıyla, Lucrezia yurt ve yönetilenleri simgeler. Örneğin Lucrezia nın düşüşü önemli bir simgedir.
Nicia, hukuk doktorasına sahip, fakat yasalara uygun davranmayışıyla Makyavelist düşünme biçimine yani amaca ulaşmak için her yol mubahtır ilkesine göndermedir.
Rahip Timoteo, Lucrezia’yı ikna etmek adına Tevrat’tan, İncil’den örnekler veriyor. Onun için de bir zavallının boş yere ölmesinin önemi yoktur.
Sostrata, Lucrezia’nın annesi, zevk ve para düşkünü burjuva kesimi simgeliyor ve yardımıyla Nicia (Hükümdar) amaca ulaşıyor ya da ulaştığını sanıyor.
Callimaco, diğer ülkeler, prenslikler veya iktidarı ele geçirmek isteyen herhangi birini getiriyor akla. Oyunu diğer erk Nicia üzerine. Lucrezia’ya sahip olacak, iş birliği yaparsa rahat mutlu yaşayacaklar, ilerde kocası ölürse (tahttaki kral ölürse yerine geçecek prens veya taht adayı ya da yabancı ülkelerdeki yöneticiler, hepsi bu kavrama uyuyor) kendisine sahip çıkacağını ve yasal kocası olacağını söylüyor. İş birliği yapmazsa kendisini rezil edeceğini ima ediyor.
Eşi Nicia’nın istekleri doğrultusunda hareket eden Lucrezia, erk’in buyrukları yerine getiren halkı temsil ediyor.
Oyunun sonunda Nicia, Callimaco’ya doğacak bebeğin vaftiz babalığını teklif ediyor ve eve rahat girip çıkabilmesi için bir anahtar veriyor. Callimaco, erk’in en güvendiği kişi oluyor.
Machiavelli yazdığı kitap (Hükümdar) dolayısıyla erk’e öğüt veren kişi olarak Ligurio ile kendisi arasında gönderme yapıyor. Adamotu’nu sürgündeyken(1513-1520) yazıyor. Mediciler kendisini bu hayata mahkum etmiştir ancak tekrar devlette görev alabilmesi de yine onların elindedir. Kalemi tutukluyken bile yüzyıllar sonrasına mesajlar verebilecek yetenektedir. Takdir etmediği yönetimi eleştiren, kendisine zarar vermeyecek bir eser olarak Adamotu’nu yazar. Machiavelli, Liguiro karakteri ile bir danışmanın neler yapmaya muktedir olduğunu ve isterse gücünü kötüye kullanabileceğini gösterir.