Dünya Mutfakları yazı dizimizin Asya kıtası yolculuğu bu hafta “Türk Mutfağı” ile son buluyor. Asya kıtasında yapmış olduğumuz bu yolculukta tabiki “Türk Mutfağı” ile bu kıtayı sonlandırmak en doğru olanıydı. 8 haftadır devam eden değişik coğrafyaların mutfaklarını incelediğimiz de bizlere hep tanıdık gelen yemeklerle karşılaştık. Anadolu coğrafyasının her köşesinde bu mutfaklardan izler bulduk. Bu Anadolu toprağının ne denli zengin kültürleri barındırdığının da bir göstergesi oldu. Bugün ki yazımız aslında 8 haftanın özeti niteliğinde olacak. Sözü daha fazla uzatmadan Anadolu`nun sesine kulak verelim isterseniz...


Osmanlı kültürünün mirasçısı olan “Türk Mutfağı” hem Balkan ve Ortadoğu Mutfaklarını etkilemiş, hem de bu mutfaklardan etkilenmiştir. Ayrıca “Türk Mutfağı” yörelere göre de farklılıklar gösterir. Ege Mutfağı, Akdeniz Mutfağı, Karadeniz Mutfağı, Güneydoğu Mutfağı, Orta Anadolu Mutfağı gibi bir çok yöreler kendilerine ait zengin bir yemek hazinesine sahiptirler.

Çorba özellikle kış aylarında “Türk Mutfağı”nın vazgeçilmez bir parçasıdır. Mercimek Çorbası, Ezogelin Çorbası, yoğurt çorbası ve tarhana çorbası en çok tercih edilen çorbalardır. Ancak “Türk Mutfağı” bunların yanı sıra sayısız miktarda çorbalar içerir. Etler, Sebzeler ve baklagiller genellikle çorbaların ana malzemeleridir. Et suyu, un, yoğurt ve şehriye bu malzemeleri çorba haline getirmek için kullanılır. “Türk Mutfağı”ndaki et yemeklerinin çoğu kebaplar, köfteler ve tencere yemekleri sınıfındaki yemeklerdir. “Türk Mutfağı”nda kebap, et yemeği anlamı içerir. Genelde kebaplar lokantalarda yenen ve ızgara yöntemiyle hazırlanan yemeklerdir. Kebaplar arasında döner kebap en sevilen kebaplar arasındadır. Ayrıca Bursa kebabı, Adana kebabı, Urfa kebabı ve pirzola da çok yaygındır. Köfteler kıymanın ekmek içi, soğan ve çeşitli baharatlarla yoğrularak, şekillendirilip pişirilmesi yoluyla yapılan yemeklerdir. Izgara, fırınlama, kızartma veya sulu yemek olarak yapılabilir. İnegöl köftesi Tekirdağ köftesi, yurt çapında en çok sevilen köfteler arasındadır. Sulu et yemekleri arasında Güveç, Kağıt Kebabı ve çeşitli türlü ve yahniler sayılabilir. Ayrıca “Türk Mutfağı”nda çok sayıda balık, tavuk ve sakat at yemekleri mevcuttur.

“Türk Mutfağı” sebze yemekleri açısından çok büyük bir çeşitliliğe sahip bir mutfaktır. Dolmalar ve sarmalar, etli sebze yemekleri, kızartma sebzeler ve zeytinyağlıların sayısız çeşitleri mevcuttur. Dolmalar ve sarmalar hem etli hem de etsiz olarak hazırlanabilirler. Etli dolmalar kıyma, pirinçi soğan ve domatez salçası içerirler. Yalancı dolmalar ise pirinç, soğan, kuş üzümü ve çam fıstığı kullanılarak yapılır. Lahana ve asma yaprağı sarmaları hazırlamak için kullanılır. Dolmalar için en çok kullanılan sebzeler biber, kabak, domates, patlıcan ve soğan gibi sebzelerdir. Etli sebze yemekleri kıyma ve parça etin sebzelerin yanı sıra pişirilmesi yoluyla hazırlanırlar. Etli fasulye, karnıyarık, patlıcan musakka, etli kabak, etli bezelye, etli türlü, etli mercimek ve nohut, etli ıspanak, lahana ve pırasa dahil çok sayıda yemek mevcuttur. Birçok sebze kızartılarak ve ızgara yöntemiyle pişirilebilir. Patlıcan kızartma, kabak kızartma, biber, domates, havuç ve mücver çok sevilen kızartma çeşitleri arasındadır. Ayrıca zeytinyağlılar “Türk Mutfağı”nda kendine has bir yer kaplar. Bu yemekler bazen daha ucuz olan diğer sebze yağlarıyla da hazırlanabildikleri halde zeytinyağlılar olarak bilinirler. Zeytinyağlı taze fasulye, fasulye pilaki, zeytinyağlı dolma, zeytinyağlı enginar ve bakla bu sınıfa giren yemekler arasındadır.

“Türk Mutfağı”nda ki sebzeler arasında patlıcan çok özel bir önem taşır. Patlıcan sebze olarak dünyanın birçok ülkesinde yendiği halde çeşitlilik açısından “Türk Mutfağı”nı dünyanın en çok patlıcan yemeğine sahip mutfak olarak saymak bir abartma sayılamaz. “Türk Mutfağı”nda patlıcan dolma, kızartma, musakka, pilav, salata ve ızgara dahil sayısız patlıcan yemeği mevcuttur. Lahmacun, etli ekmek, pide,mantı ve börekler “Türk Mutfağı”nın en sevilen hamur işleri arasındadır. Ayrıca pilav ve makarnalar da bu sınıfa katıldığında çok geniş bir çeşitlilik ortaya çıkar.

Lahmacun ve pideler genellikle lokantalarda fırınlama yöntemiyle hazırlanırlar. Bu yemeklerin çok sevilmesi nedeniyle bu konuda ihtisaslaşan lahmacun ve pide salonları ortaya çıkmıştır. Börekler ise hem evde hem de lokantalarda hazırlanabilir. Çok sayıda çeşidi olan börekler Fırınlama veya kızartma yöntemleriyle hazırlabilirler. Gene börek konusunda ihtisaslaşmış börek salonları mevcuttur. Kıyma, peynir ve ıspanak en yaygın börek içleri arasındadır. Evlerde hazırlanan börek hazır yufka veya undan açılan yufka kullanılarak hazırlanır. Hazırlaması oldukça zahmetli olan su böreği ise açılan yufkanın suda kaynatılmasından sonra kullanılmasını gerektiren bir börek türüdür.

“Türk Mutfağı” tatlılar açısından çok zengin bir dünya mutfağıdır. Türk tatlıları çok geniş bir çeşitlilik gösterirler. Baklava, kadayıf, lokma gibi hamurlu tatlılar, muhallebi, keşkül, kazandibi gibi sütlü tatlılar, hoşaf ve kompostolar, revani, helva, aşure ve kabak tatlısı gibi tatlılar geniş bir yelpazeye sahiptirler. Baklava; “Türk Mutfağı”nın en tanınmış tatlıları arasındadır. Çok ince açılmış yufkanın arasına fındık, ceviz veya antep fıstığı konarak pişirilmesinden sonra bir şerbetle tatlandırılması yoluyla hazırlanır. Tel kadayıf ise çok ince teller halinde satılan hamurla hazırlanır ve baklavanın içine benzer içlerle doldurularak fırında kızartıldıktan sonra şerbetle tatlandırılır. Sütlü tatlılar sütün şekerle kaynatıldıktan sonra nişasta, pirinç veya pirinç unu ile katılaştırılması yoluyla hazırlanırlar. Kazandibi ise muhallebi gibi hazırlandıktan sonra elde edilen tatlının bir tepside kızartılarak karamelleştirilmesi sonucu elde edilen ilginç bir Türk tatlısıdır. Tavuk göğsü de sütlü bir tatlıdır, söz edilen bu malzemelerin yanı sıra ince bir şekilde didiklenen tavuk etinin göğüs kısmını da içerir. Revani, irmik helvası gibi bazı tatlıların yapımında irmik kullanılır. Türkiye'de ki dinsel inançlar arasında özel bir yeri olan aşure buğday, kuru üzüm, fasulye ve nohut gibi birçok bitkisel malzemeler kullanılarak hazırlanan bir tatlıdır. Kabak tatlısı balkabağının şekerle pişirilmesi yoluyla hazırlanır. Sonbahar ve kış aylarında tercih edilen “Türk Mutfağı”na has bir tatlıdır.

“Türk Mutfağı” ile Asya kıtası yolculuğumuz Meriç nehrinin diğer yakasına geçip, Balkan ve Yunan mutfakları ile Avrupa`ya taşınacak.