Muhafazakâr Parti 306 milletvekiliyle en fazla sandalye çıkartan parti oldu. İktidardaki İşçi Partisi 258, Liberal Demokrat’lar ise 57 milletvekili çıkardı. Ülke 1974’den bu yana ilk kez koalisyona gidiyor

Mihrişah Safa

Britanya’da perşembe günü yapılan genel seçimlerde beklenen oldu ve ülkede ‘askıda’ parlamentonun gerçekleştiği bir tablo ortaya çıktı. Hiçbir partinin hükümet kurabilecek sayıda milletvekili çıkartamadığı Westminster Parlamentosu’nda, Muhafazakârlar beklendiği gibi en fazla sandalye kazanan parti oldu. Oyların yüzde 36’ını kazanan Muhafazakâr Parti 306 milletvekiliyle son 80 yıldır İşçi Partisi karşısında büyük zafer kazanırken, 13 yıldır iktidarda bulunan İşçi Partisi 91 milletvekili kaybederek 258 milletvekili aldı.
Seçimin kilit partisi gözüyle bakılan Liberal Demokratlar ise bekleneni veremedi ve sadece 57 milletvekili çıkartarak, seçimden oy kaybıyla ayrılan parti oldu. Şimdi her iki parti, liberal Demokratlar’la görüşme talebinde bulunuyor.
Ülkede 1974’den bu yana ilk defa karşılaşılan ‘askıda parlamento’ durumu, ülkenin ‘koalisyon’ ile yönetileceğinin de işareti. Şu anda Britanya’da kazanan ve kaybedenler kesinlik kazanırken, mecliste de müthiş bir aritmetik hesaplar yapılıyor. “Askıda parlamento” durumunda, Kraliçe 2. Elizabeth’in yeni hükümeti kurma görevini geleneksel olarak mevcut başbakan Gordon Brown’a vermesi gerekiyor. Seçim gecesi, “başbakan olarak görevinin ülkeye güçlü, istikrarlı ve prensipli bir hükümet sağlamak” olduğunu açıklayan Brown, 10, Downing Street’den ayrılmaya niyeti olmadığını açıkça ortaya koydu.
Seçim bölgesinde yeniden milletvekili seçilişi ardından yaptığı konuşmada Muhafazakâr Parti lideri David Cameron, “İşçi Partisinin seçimi kaybettiğini” belirtti, “ Hükümeti yönetme kapasitelerini kaybettiler” dedi.
Seçimler biter bitmez, en fazla milletvekilini çıkartan parti Muhafazakârların lideri David Cameron, Liberal Demokratlarla işbirliği yapacaklarını açıklayarak, görüşme yapmak için parti lideri Nick Clegg’i davet etti. İki lider bu akşam görüşecekler. Koalisyon hükümetinin kurulabilmek için Liberal Demokratlara kabinede bakanlık görevi teklif edilmesi tahmin ediliyor.

ARİTMETİK NEYİ İŞARET EDİYOR

Son yüzyılın en “kritik” seçimi sonunda ülkenin, medyanın aylardır yazdığı “asılı parlamento” dönemine girişi, en fazla ekonomistleri ve siyasetçileri endişelendiriyor.
Küresel krizin en fazla etkilediği Avrupa Birliği üyesi olan, ayrıca bankaların batışı, devlet harcamalarının dev boyutlara çıktığı Britanya’da, ancak çok güçlü, sağlam ve dengeli bir hükümetle sorunların aşılacağı görüşü hakim. Yunanistan’daki olayların Britanya’ya sıçramasından korkan ekonomistler, belirsiz siyasi yapının mevcut durumu daha da kötüye götürmesinden korkuyorlar.

Meclis aritmetiğine göre en fazla milletvekili çıkartan Muhafazakâr Parti, Liberal Demokratlar veya İskoç, Kuzey İrlanda partileriyle koalisyona gidebilir. Seçim sisteminde reform yapılmasını isteyen Liberal Demokratlarla, bu yönde bir anlaşmaya gidilip koalisyona gidilmesi de masada.. Matematik hesabı, İşçi Partisinin Liberal Demokratlarla koalisyona gitmesine izin vermiyor. Üçüncü veya daha fazla partinin de bu koalisyona ortak olması gerekiyor.

TÜRKLERE MİLLETVEKİLİ YOK

İlk kez genel seçimler ve Londra’da yapılan yerel yönetim seçimlerine yoğun bir ilgiyle katılan Türkçe konuşan toplum temsilcileri, milletvekilliğinde istenen başarıyı sağlayamadı. En şanslı aday gözüyle bakılan Hemel Hempstead bölgesinden İşçi Partil Ayfer Orhan, 10 binden fazla oyla bölgesinde üçüncü geldi. Burasını 24 bin oyla Muhafazakârlar kazandı. Yine aynı partiden Funda Pepperell, Basinstoke’dan 10 binden fazla oyla Liberallerin ardından üçüncü geldi. Burasını da Muhafazakârlar aldı. Diğer 4 aday da seçimde başarılı olamadı.

BELEDİYEDE ZAFER
Ancak belediye seçimlerinde özellikle Kuzey ve Doğu Londra’da Türkiye ve KKTC kökenli adaylar büyük başarı yakaladılar. Kuzey Londra’da en fazla Türkçe konuşanın yaşadığı Enfield’de, belediye yönetimi Türklerin eline geçti. İşçi Partisinden belediye meclisine aday olan 8, Muhafazakarladan ise 2 adayımız meclise girmeyi başardı. Diğer partileri silip süpüren adayların 7’si KKTC kökenli.
BUnlar İşçi Partisinden Yasemin Brett, Ali Bakır, Yusuf Çiçek, Ayfer Orhan, Ahmet Karahasan, Ahmet Öykener, Alev Cazımoğlu,Tahsin İbrahim ile Muhafazakarlardan Doğan Delman ve Ertan Hürer. Haringey’den Nilgün Canver, Ali Demirci, Dilek Doğuş yeniden seçilirken, Hackney, Islington gibi belediyelerin meclislerine de adaylarımızdan girenler oldu.
Enfield’de yaşanan bir başka ilginç durum ise Türklerin bölgedeki oy gücünü ortaya koyma açısından önem taşıyor. Burada 3 dönemdir İşçi Partisi’nden milletvekili seçilen Kıbrıs eski özel temsilcisi Joan Ryan, seçimi kaybederken, İşçi Partisinden 8 Türkçe konuşan adayın belediye meclisine girmesi ilgiyle yorumlandı.

KAZANAN VE KAYBEDEN ÜNLÜ İSİMLER

Son genel seçimlerde Kabine üyesi eski bakanlar ile parlamentonun tanınmış bazı simaları, sandalyelerini kaybetti. Bunlar arasında eski İçişleri Bakanı Jaqui Smith, okul bakanı Charles Clarke, Kuzey İrlanda Birinci Bakanı Peter Robinson, Kıbrıs özel temsilcisi Joan Ryan bulunuyor. Ayrıca Britanya Milliyetçi Parti Başkanı Nick Griffith de seçimleri kaybedenler arasında. Renkli kişiliğiyle tanınan savaş aleyhtarı George Gallaway de seçimleri kaybetti.

İLK YEŞİL PARLAMENTER

Bu arada Britanya Yeşiller Partisi de ilk milletvekilini çıkarmayı başardı. Caroline Lucas, Brighton Pavillion’dan 3 büyük partiyi geride bırakarak, Westminster’a gitmeyi hak kazanan ilk Yeşil milletvekili oldu.



OY VERMEYEN BİNLERCE SEÇMEN İSYAN ETTİ

Öte yandan sandıkların kapanmasına az kala oy verme merkezlerine giden seçmenler, uzun kuyruklar oluşturdular. Seçimin bittiği saat 22.00’de oylarını veremeyenlerin oy kullanılmayacağı söylenince, binlerce seçmen Londra, Manchester, Sheffield, Birmingham gibi büyük kentlerde oy veremediler. Bunun demokratik olmadığını vurgulayan seçmenler, görevlilerle tartışınca, seçim merkezlerine polis çağrıldı.

CAMERON’DAN ORTAKLIK TEKLİFİ

Britanya’da genel seçimlerden ‘galip’ çıkan Muhafazakâr Parti lideri David Cameron, Liberal Demokrat Partiye ortaklık teklif etti. Hiç vakit geçirmeyen Cameron, bu akşam Nick Clegg ile görüşmek için Lib.Dem. Liderini davet etti.
Tek başına hükümet kuracak milletvekili çıkaramayan partisinin, Liberal Demokratlarla çalışmaya hazır olduğunu belirten Cameron, son 80 yılın en başarılı seçim sonucunu yakalayan partisinin hükümete kurmaya talip olduğunu söyledi. Büyük, açık ve kapsamlı bir hükümet kurmayı amaçladıklarını belirten Muhafazakâr Parti lideri, sonuçlar açıklanır açıklanmaz hükümeti kurma çalışmalarına başladı. Cameron’un, Liberal Demokratlarla kuracağı koalisyon hükümeti için 57 milletvekili çıkartan bu partiye kabinede bakanlık teklif etmesi tahmin ediliyor.
Başbakan Gordon Brown ise öncelikle ekonominin rayına oturtulması gerektiğinin altını çizerek seçmen yasasına reformlar yapılmasının gerektiğini ve daha adil bir oylama sistemine geçilmesini savundu.

SON DURUM

Muhafazakâr Parti 306 milletvekili, %37 sandalye sayısında artırdığı rakam 97
İşçi Parti 258 milletvekili, % 29 oy oranı. 91 milletvekili kayıp
Liberal Demokratlar 57 milletvekili, % 23 oy oranı, 5 milletvekili kayıp
Diğerleri toplam 28 parlamenter